Zespół Ekspertów Prawnych Fundacji im. Stefana Batorego przyłącza się do apelu Zespołu Ekspertów Wyborczych Fundacji im. Stefana Batorego z 23 marca 2020 r. w sprawie konieczności wprowadzenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu klęski żywiołowej i tym samym odsunięcia w czasie terminu wyborów Prezydenta RP.

W sobotę, w godzinach wczesnoporannych, w polskiej demokracji parlamentarnej stało się coś bardzo złego i głęboko niepokojącego. Wielu z nas powie: przyspieszony kurs konstytucjonalizmu trwający od końca 2015 r. sprawił, że nic już nas nie zdziwi. Tak, rzeczywiście, to nie jest zamach stanu. To nie jest nawet sfałszowanie wyborów. Jednak przejść do porządku dziennego nad tym co się wydarzyło, nad nocną zmianą zasad przeprowadzania wyborów, po prostu się nie da.

Obserwatorium Wyborcze stoi na stanowisku, że przepisy te naruszają porządek konstytucyjny na wiele sposobów: negują prawo do ochrony zdrowia i życia, gdyż mają ułatwić przeprowadzenie wyborów w czasie epidemii; wprowadzają dyskryminację między wyborcami; ułatwiają łamanie konstytucyjnych przepisów o stanach nadzwyczajnych; zostały uchwalone przez Sejm z naruszeniem konstytucyjnych przepisów o postępowaniu ustawodawczym.

„Prawo do głosowania korespondencyjnego ma charakter niepełny i teoretyczny. Wiele osób może zostać poddanych kwarantannie na mniej niż 5 dni przed wyborami, co sprawi, że stracą one prawo do głosowania. Wybory nie będą powszechne” – pisze Helsińska Fundacja Praw Człowieka na temat zmian w kodeksie wyborczym, które PiS nocą przepchnął w Sejmie

Państwowa Komisja Wyborcza apeluje do władzy i komitetów wyborczych o porozumienie w sprawie wyborów prezydenckich. PKW ostrzega, że organizując wybory trzeba mieć przede wszystkim na uwadze „zdrowie i życie wyborców, jak i dobro Rzeczpospolitej”. To nie wprost sygnał, że wybory w czasie epidemii nie powinny się odbyć.

Czy podczas ogłoszonego w Polsce stanu epidemii jest możliwe przeprowadzenie wyborów prezydenckich zgodnie ze standardami organizacji wyborów w państwie demokratycznym, przede wszystkim z zasadami demokratycznego państwa prawnego i prawa wyborczego, wyznaczonymi przez Konstytucję RP, a także przez akty prawa międzynarodowego?

Terminowe przeprowadzanie wyborów prezydenckich 2020 wiąże się z problemami różnego rodzaju i wagi. Niniejsze opracowanie wskazuje na ich powiązanie ze strukturą wiekową społeczeństwa polskiego i zróżnicowanym zagrożeniem, związanym z epidemią koronawirusa, dla poszczególnych grup wiekowych. Omawiane problemy to – w kolejności – strona organizacyjna wyborów, niebezpieczeństwa wynikające z samego ich przeprowadzenia oraz możliwe odkształcenia wyniku wyborczego, wynikające ze zmian frekwencji.

Rozprzestrzenianie się epidemii koronawirusa w Polsce nie wstrzymało prac nad przygotowaniem zarządzonych na dzień 10 maja 2020 roku wyborów Prezydenta RP. W ostatnich dniach coraz częściej słychać jednak pytania o możliwość przełożenia wyborów prezydenckich czy wręcz wezwania do ich przełożenia.

Nie wolno narażać zdrowia i życia ludzi – prawo przewiduje zresztą za to odpowiedzialność karną. Sąd Najwyższy wskazał już, że w obecnych warunkach kandydaci nie są w stanie zbierać podpisów poparcia. Do tego nie każdy, kto chce, będzie mógł głosować. A zasadą polskich wyborów jest ich powszechność. Część wyborców będzie w kwarantannie, nie każdy będzie w stanie wydobyć zaświadczenie o prawie do głosowania. Nie mamy procedur bezpiecznego głosowania – ani dla wyborców, ani dla komisji wyborczych. Jak PKW wyobraża sobie organizację głosowania np. w szpitalach?

Sąd Najwyższy orzekł, że wbrew decyzji PKW należy zarejestrować komitet Sławomira Grzywy, który z uwagi na epidemię koronawirusem nie dostarczył wymaganych podpisów. SN orzekł tym samym, że zbieranie podpisów w obecnej sytuacji jest nierealne. Sędzia Laskowski: „Możliwość głosowania w planowanym terminie pod znakiem zapytania”

„To jest Etikettenschwindel – szwindel, podmiana etykiety. Przyznam, że nie spodziewałam się aż takiego cynizmu” – komentuje działania rządu prof. Ewa Łętowska. Dlaczego rząd nie wprowadza stanu klęski żywiołowej? Bo to oznaczałoby nie tylko przesunięcie wyborów, ale i przekazanie kompetencji samorządom i otwarcie drogi do odszkodowań od Skarbu Państwa

W ostatnich, trudnych dla wszystkich dniach przedstawiciele rządu uparcie powtarzają, że wybory Prezydenta RP zostaną przeprowadzone zgodnie z obowiązującym kalendarzem wyborczym, tj. 10 maja 2020 r., gdyż sytuacja w kraju na to pozwala. Wielu komentatorów słusznie zwraca uwagę, że fakty temu przeczą: nie tylko pozostajemy w ciągłym strachu o nasze zdrowie i życie, o wydolność polskiej służby zdrowia, o to, co będzie jutro, ale wielu z nas dotykają także prawne ograniczenia, jak np. kwarantanna.

Jak dotąd to wolne i niezakłócone wybory miały PiS dawać prawo do rządów, a nawet do rujnowania fundamentów demokracji. Ta narracja umarła 21 marca 2020. Kaczyński pokazuje, że skończyła się gra pozorów – chce rządzić, nawet jeśli wybory prezydenckie w czasach epidemii będą niedemokratyczne. PiS chce się posilić wirusem póki czas

Działania władzy publicznej związane z przeciwdziałaniem koronawirusowi (COVID-19) wiążą się z niespotkaną od dłuższego już czasu skalą ingerencji w prawa i wolności jednostki gwarantowane przez Konstytucję RP i wiążące Polskę umowy międzynarodowe z zakresu
praw człowieka. Za uzasadnione należy w związku z tym uznać pytanie, czy ingerencje te stanowią dopuszczalne przez prawo ograniczenia praw i wolności jednostki czy też wykraczają poza dopuszczone prawem granice stanowiąc naruszenia praw i wolności

Kadencja I prezes Małgorzaty Gersdorf upływa 30 kwietnia. Co z wyborem następcy? „Nadrzędną wartością jest ochrona zdrowia sędziów i pracowników Sądu Najwyższego. Nie możemy dopuścić do sytuacji, w której SN z powodu śmierci czy choroby sędziów nie będzie mógł w ogóle sprawnie działać” – mówi rzecznik prasowy SN sędzia Michał Laskowski

RPO Adam Bodnar postuluje, by z mocy prawa zawiesić z mocy prawa terminy procesowe i sądowe na czas stanu zagrożenia epidemicznego

Prezydium NRA w trybie obiegowym przyjęło uchwałę, w której zwraca się do przedstawicieli władzy wykonawczej z Prezesem Rady Ministrów na czele oraz do przedstawicieli władzy ustawodawczej o pilne wypracowanie rozwiązań ustawowych regulujących funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości w okresie stanu zagrożenia epidemicznego związanego z pandemią wirusa SARS-CoV-2.

Po pierwsze – brak kontroli, czy stosowanie radykalnych przepisów tej ustawy jest uzasadnione, po drugie – to próba obejścia konstytucji i wprowadzenie stanu nadzwyczajnego „kuchennymi drzwiami”, i po trzecie – wyjątkowo niski poziom techniki legislacyjnej – ostrzega prof. Jerzy Zajadło

I Prezes Sądu Najwyższego nie zjawiła się w Trybunale Konstytucyjnym na posiedzeniu 3 marca 2020. Jej zdaniem TK Julii Przyłębskiej nie ma kompetencji, by sensownie odnieść się do rzekomego sporu kompetencyjnego między SN a Sejmem oraz SN a Prezydentem. W Trybunale dyskutowało więc kółko wzajemnej adoracji. W jednej z głównych ról – Krystyna Pawłowicz

Po czterech latach przyjmowania ustaw w ciągu kilku dniu i – w wielu wypadkach – pomimo stanowczego sprzeciwu ekspertów, powrót do prowadzenia wysłuchań publicznych w ramach procesu legislacyjnego to krok w dobrym kierunku – oceniają prawnicy z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka