Tag: teoria prawa

„Wszelkie podobieństwo do prawdziwych postaci i zdarzeń jest wyłącznie przypadkowe”. Czyżby? O podobieństwie tzw. reformy wymiaru sprawiedliwości z pewnymi znanymi z przeszłości pomysłami pisze prof. Jerzy Zajadło, filozof prawa. I przywołuje tekst Carla Schmitta z 1933 roku

Wszystko zależy od nas, od tego, jak będziemy chcieli rozumieć wartości państwa prawa. Dlatego że tylko zaangażowanie obywateli może powstrzymać rządzących od podejmowania złych decyzji – mówi prof. Marek Safjan, sędzia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Nie porównuję Kaczyńskiego do Hitlera, ale zarzucam tej wizji państwa rzecz najgorszą: bezdenną głupotę.

Po opublikowaniu szkicu o adresatach konstytucji zapytano mnie o wątpliwości krążące wokół tytułowego pytania: „przyjęło się, że demokracja nie oznacza, iż zwycięzca wyborów zdobywa pełną władzę (i może, na przykład, uchwalić takie prawa, jakie chce) jednakże tego uczynić mu nie wolno – bo ograniczają go normy konstytucyjne, koncept praw człowieka, normy unijne. Co odpowiedzieć tym, którzy twierdzą, że to ogranicza wolność suwerena właśnie? Wiemy mniej więcej, co wyznacza granice szanowania przez większość praw mniejszości. A czy są jakieś reguły tyczące szanowania przez mniejszość woli większości (obecna władza często ostatnio zarzuca mniejszościom, że próbują narzucać większości narodu swoje przekonania)”.

W dyskursie politycznym „suwerena” opacznie utożsamia się z aktualną większością parlamentarną, a nie z narodem, jak to nakazuje art. 4 Konstytucji. Tymczasem przecież ten sam suweren, działając wcześniej i to bardziej reprezentatywnie, sobie nadał Konstytucję.

Prof. Alexander M. Bickel z Uniwersytetu Yale, jeden z najbardziej znanych amerykańskich konstytucjonalistów, urodzony w Bukareszcie, napisał niedługo przed śmiercią: “strzelasz strzałą w daleką przyszłość, gdy powołujesz sędziów”. Dotyczyło to co prawda amerykańskich realiów i tamtejszych procedur powoływania sędziów SN, wyraża jednak prawdę uniwersalną: władza polityczna stara się, poprzez nominacje sędziowskie, wpływać na kształt sądownictwa w państwie.

Jeśli suweren, czy też powołujący się na wolę suwerena, nie szanują praw człowieka, to ich władza jest bezprawna. A Konstytucja RP wyklucza pozbawienie mniejszości – a więc opozycji – udziału w definiowaniu dobra wspólnego i interesu publicznego

O demokracji powiedziano wszystko – a nawet więcej. Mimo to trzeba do tego tematu stale wracać. Trzeba ponawiać próby przemyślenia od nowa tego, czym jest demokracja i jakie instytucje, zwyczaje, zachowania, przekonania są jej przychylne, a jakie wrogie.

Moje uwagi dotyczą współczesnej, globalnej epidemii populistycznych wyzwań stojących przed demokracją konstytucyjną. Jednakże nie będą one próbowały ich wyjaśniać ani nie zaoferują na nie lekarstwa. Mają o wiele mniejsze ambicje.