Duża liczba poselskich projektów ustaw, z których część została opracowana w ministerstwach, wskazuje na to, że celem tej praktyki jest właśnie uniknięcie konsultacji i opiniowania tych projektów przed skierowaniem ich do Sejmu, a więc uniknięcia dialogu społecznego, do którego odwołuje się Konstytucja.

Zjawisko to dotyczy tak istotnych dla funkcjonowania państwa i społeczeństwa ustaw jak np. kolejne zmiany ustaw dotyczące Trybunału Konstytucyjnego, zmiany w funkcjonowaniu sądów powszechnych, powołanie Krajowej Administracji Skarbowej czy też zmiana przepisów, dotyczących stosowania kontroli operacyjnej przez służby oraz pobierania danych telekomunikacyjnych.

Wprowadzone zmiany w funkcjonowaniu sądów powszechnych, Krajowej Rady Sądownictwa oraz Sądu Najwyższego zwiększają wpływ czynników politycznych na funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, a tym samym osłabiają system ochrony praw człowieka.

Warunkiem rządów prawa i podstawową gwarancją rzetelności procesu sądowego jest bowiem zachowanie niezależności i niezawisłości sądów. Niezależność sądownictwa – zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka – dotyczy nie tylko pełnienia czynności sędziego w konkretnych sprawach, lecz także organizacji sądownictwa (niezależności strukturalnej).

Z tego punktu widzenia istotne znaczenie ma to, czy dany organ daje wrażenie niezależności, a więc cechy mającej kluczowe znaczenie dla utrzymania zaufania, które powinny wzbudzać sądy w demokratycznym społeczeństwie. To zaufanie do niezależności sądów w Polsce zostało właśnie podważone poprzez zmiany organizacyjne w sądownictwie.

Wolność zgromadzeń została w istotny sposób ograniczona poprzez wprowadzenie zgromadzeń cyklicznych.

Bezpośrednim efektem uprzywilejowania tych zgromadzeń jest zakaz organizacji w tym samym miejscu i czasie innych zgromadzeń. Zakaz taki prowadzi do przyznania uczestnikom zgromadzenia cyklicznego absolutnej ochrony z jednoczesnym naruszeniem wolności zgromadzeń wszelkich innych osób. W praktyce tak ukształtowane prawo dotyczące zgromadzeń publicznych prowadzi do dodatkowych napięć i protestów społecznych.

Wciąż nie zostały usunięte zagrożenia dla ochrony prawa do prywatności wynikające z obowiązywania szeregu przepisów, dających Policji oraz innym służbom szerokie uprawnienia w zakresie stosowania kontroli operacyjnej i pobierania danych telekomunikacyjnych, pocztowych oraz internetowych.

Wątpliwości w tym zakresie budzi zarówno zakres pozyskiwanych danych o jednostce jak też brak efektywnej kontroli sądowej niejawnego procesu pozyskiwania tych danych.

Ustawodawca zakwestionował też konstytucyjne prawo obywateli dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach.

Świadczy o tym wygaszanie stosunków pracy z osobami zajmującymi wyższe stanowiska w służbie cywilnej, a także z pracownikami Biura Trybunału Konstytucyjnego, funkcjonariuszami Służby Celnej, pracownikami Agencji Nieruchomości Rolnych oraz Agencji Rynku Rolnego.

We wszystkich tych przypadkach ustawodawca odstąpił od konstytucyjnego obowiązku stworzenia gwarancji ochrony pracownika przed nieuzasadnionymi działaniami pracodawcy publicznego. Pracodawca ten, nieskrępowany jakimikolwiek kryteriami merytorycznymi, całkowicie dowolnie decyduje o losie pracowników. Poszczególne ustawy nie zawierają bowiem obiektywnych kryteriów doboru osób do dalszego pełnienia służby publicznej, nie zapewniają równości szans i możliwości uniknięcia dyskryminacji.

W dalszym ciągu nie został także rozwiązany sygnalizowany w poprzednich latach problem niewykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego dotyczącego świadczeń finansowych dla opiekunów dorosłych osób z niepełnosprawnością.

Zaniechanie wykonania tego wyroku zmusza opiekunów do poszukiwania należnej im sprawiedliwości poprzez inicjowanie długotrwałych postępowań przed sądami administracyjnymi.

Także kwestia uregulowania skutków powojennych wywłaszczeń i nacjonalizacji nie została rozwiązana przez prawodawcę.

Nie zostały uchwalone żadne przepisy, które ujmowałyby w ramy prawne żywiołowo toczący się obecnie w drodze postępowań administracyjnych i sądowych proces reprywatyzacji. Do tej pory nie został nawet wykonany wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2015r. orzekający częściową niekonstytucyjność przepisu umożliwiającego stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej wydanej z rażącym naruszeniem prawa, bez żadnych ograniczeń czasowych. Sytuacja ta narusza poczucie bezpieczeństwa prawnego uczestników obrotu prawnego.

Powyższy tekst opublikowany został w Informacji o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w 2017 r. oraz o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich, dostępnej w całości na stronie Archiwum Osiatyńskiego