Pacjentka z niepełnosprawnością wzroku, pani Jolanta, umówiła się na wizytę u okulisty. Chodziło o protezę gałki ocznej. Jednocześnie uprzedziła lekarza, że –jako osoba niewidoma– na wizytę przyjedzie w asyście psa przewodnika. W odpowiedzi lekarz odwołał wizytę. Wcześniej odmówił on też usługi innej osobie niewidomej poruszającej się w asyście psa przewodnika. Kobiecie nie zaproponowano innego terminu ani żadnego innego wsparcia podczas wizyty. Musiała udać się do innej placówki, gdzie wykonano jej protezę gorszej jakości – akrylową zamiast szklanej.

W tej sprawie wytoczyliśmy lekarzowi proces cywilny. W pozwie podkreśliliśmy, że lekarz naruszył godność pacjentki, wywołał u niej poczucie poniżenia i bezradności. Musiała także szukać innego świadczeniodawcy. Ta sprawa została prawomocnie przez nas wygrana, a okulista, który odmówił przyjęcia niewidomej kobiety z powodu korzystania przez nią z pomocy psa przewodnika, został zobowiązany przez sąd do zapłacenia 10 tys. zł na cel  społeczny.

Rzecznik Praw Obywatelskich jako organ do spraw równego traktowania stoi na straży realizacji praw osób dyskryminowanych i wykluczanych ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, religię, wyznanie, światopogląd, wiek lub orientację seksualną, czy – tak jak Pani Jolanta – ze względu na niepełnosprawność.

W tym celu bierzemy udział w postępowaniach sądowych, ale – przede wszystkim – staramy się przekonywać właściwe organy do wprowadzenia zmian w przepisach prawa lub w praktyce ich stosowania.

Od kilku lat monitorujemy i reagujemy na naruszenia praw człowieka osób doświadczających dyskryminacji – we wszystkich obszarach życia.

• Sprzeciwiamy się dyskryminacji osób starszych w ochronie zdrowia oraz działamy na rzecz wsparcia tych osób w ich miejscu zamieszkania zamiast oferowania im opieki instytucjonalnej.

• Lobbujemy za pełną realizacją praw kobiet w opiece okołoporodowej, w tym za dostępem do znieczulenia przy porodzie oraz przeciwstawiamy się stereotypom na temat przemocy wobec kobiet. 

• Pokazujemy potrzebę wsparcia godzenia przez kobiety i mężczyzn życia rodzinnego i zawodowego.

• Z niepokojem obserwujemy wzrost przestępstw motywowanych uprzedzeniami lub wręcz nienawiścią np. wobec osób innej rasy, pochodzenia etnicznego lub narodowości i religii – i alarmujemy w tej sprawie właściwe organy państwa.

• Argumentujemy za wprowadzeniem procedury uzgodnienia płci osób transpłciowych, która nie będzie wymuszała na nich pozywania własnych rodziców, powodując kolejne traumatyczne doświadczenia.

• Głośno mówimy o naruszaniu prawa do prywatności gejów i lesbijek, którzy nie mogą nawet pochować swojego partnera lub partnerki.

To tylko przykłady zaangażowania Rzecznika w przeciwdziałanie dyskryminacji, wykluczeniu, przemocy.

Ostatni, III Kongres Osób z Niepełnosprawnościami odbył się jesienią 2017r. pod hasłem „Za niezależnym życiem”. To hasło można odnieść do praw osób z niepełnosprawnościami i praw osób starszych. I warto pamiętać, że

każda osoba, bez względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, religię, wyznanie, światopogląd, wiek lub orientację seksualną, ma prawo do życia wolnego od dyskryminacji, wykluczenia, od przemocy motywowanej uprzedzeniami, uzasadnianej stereotypowymi przekonaniami.

Nasze doświadczenia z 2017 r., ale także z lat poprzednich, pokazują, że wiele pozostało w tym zakresie do zrobienia, a działania w tym obszarze, jako organ równościowy, musimy i będziemy kontynuować w kolejnych latach.

Powyższy tekst opublikowany został w Informacji o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w 2017 r. oraz o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich, dostępnej w całości na stronie Archiwum Osiatyńskiego