Przyjęcie ustawy nowelizującej nastąpiło z naruszeniem elementarnych zasad stanowienia prawa obowiązujących w państwie demokratycznym. Projekt tej ustawy nie został wcześniej ujawniony opinii publicznej, nie był poddany konsultacjom społecznym i instytucjonalnym.

„Sposób jej przyjęcia i niektóre jej przepisy każą wątpić w prawdziwe intencje ustawodawcy” – napisali eksperci prawni Fundacji Batorego w opublikowanym stanowisku.

Są wśród nich dr Ryszard Balicki, Jacek Czaja, b. wiceminister sprawiedliwości, SNSA, dr hab. Monika Florczak-Wątor, dr hab. Marcin Matczak, dr hab. Tomasz Pietrzykowski, dr Anna Śledzińska-Simon, dr hab. Fryderyk Zoll.

Autorzy stanowiska podkreślają, że nowelizacja została wymuszona naciskiem organizacji społecznych, sędziów sądów powszechnych, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sąd Administracyjny, a także organów Unii Europejskiej. Jednak tryb pracy nad ustawą nowelizującą i niektóre jej przepisy rodzą poważne wątpliwości konstytucyjne.

Zespół Ekspertów Prawnych Fundacji Batorego wymienia następujące wady procesu legislacyjnego nowelizacji ustawy o SN:

• ustawę przyjęto z naruszeniem elementarnych zasad stanowienia prawa obowiązujących w państwie demokratycznym,
• projekt ustawy nie został wcześniej ujawniony opinii publicznej, nie był poddany konsultacjom społecznym i instytucjonalnym, nie wypowiedziały się na jego temat nawet KRS i SN, których ocena była niezbędna,
• prace nad ustawą nowelizującą trwały kilka godzin, co całkowicie uniemożliwiało jakąkolwiek merytoryczną dyskusję nad jej treścią.

Autorzy stanowiska dostrzegają też poważne wady nowych przepisów wprowadzonych  do ustawy:

• nowelizacja nie przywraca stanu prawnego sprzed wejścia w życie kontrowersyjnych zmian,
• kształtuje stan prawny na nowo, jako punkt wyjścia przyjmując skuteczność przejścia sędziów SN w stan spoczynku.
• ustawa zawiera wątpliwe etycznie przepisy zachęcające sędziów, którzy zmuszeni zostali do przejścia w stan spoczynku do tego, by nie powracali do czynnej służby w SN. Są to przepisy przewidujące uposażenie o 25 proc. wyższe w stosunku do tego, które by im przysługiwało, gdyby przeszli w stan spoczynku na ogólnych zasadach – profesor Ewa Łętowska te przepisy określiła jako „propozycję korupcyjną”.
• art. 4 sprowadza się do umorzenia z mocy ustawy tych postępowań sądowych, w których sądy powszechne oraz Sąd Najwyższy zwróciły się do Trybunału Sprawiedliwości UE z pytaniami prejudycjalnymi,
• ten przepis  stanowi niedopuszczalną ingerencję władzy ustawodawczej w podstawową kompetencje władzy sądowniczej, jaką jest wymierzanie sprawiedliwości, a także w konstytucyjne prawo do sądu tych obywateli, którzy są stronami tych postępowań.
  Narusza również wynikający z art. 77 ust. 2 Konstytucji zakaz zamykania drogi sądowej,  który jest adresowany przede wszystkim do parlamentu jako organu stanowiącego prawo w formie ustawy.

W ocenie prawników to wszystko wskazuje, że ustawodawca nie kierował się chęcią realnej poprawy jakości ustawy o Sądzie Najwyższym i stanu praworządności w Polsce, ile dążeniem do uzyskania doraźnego efektu w negocjacjach z Unią Europejską.

Prawnicy przypominają – pisaliśmy o tym też w OKO.press – że wycofanie się ustawodawcy z części niekonstytucyjnych zmian w Sądzie Najwyższym, to ważny, ale jednak wciąż odosobniony element procesu przywracania praworządności w Polsce. Do naprawy pozostają między innymi:

• Krajowa Rada Sądownictwa, która została ukształtowana jako organ ściśle podporządkowany woli politycznej – decyduje ona o nominacjach sędziowskich,
• Trybunał Konstytucyjny, który utracił walor niezawisłości i niezależności od władzy wykonawczej – który ocenia konstytucyjność ustaw.

Pełną treść stanowiska opublikowaliśmy wczoraj. Zobacz:

Stanowisko Zespołu Ekspertów Prawnych Fundacji im. Stefana Batorego w sprawie nowelizacji ustawy o Sądzie Najwyższym z 21 listopada 2018 r.