Pierwsza Prezes Sądu Najwyższego Małgorzata Manowska zapewnia sobie „alibi”, że jako organ państwa chce doprowadzić do wykonania orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości UE. Może to pomóc rządowi w rozmowach z Komisją Europejską

Pierwsza Prezes Sądu Najwyższego Małgorzata Manowska 5 sierpnia 2021 wydała dwa zarządzenia dotyczące organizacji pracy w Sądzie Najwyższym. Zmierzają do tego, żeby nie naruszać wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Prezes Manowska powołała się na „dobro Rzeczpospolitej”, „Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej jako najwyższe prawo RP”, „powszechnie obowiązującą moc wyroków Trybunału Konstytucyjnego oraz potrzebę poszanowania wiążącego Rzeczpospolitą Polską prawa międzynarodowego” i w pierwszym zarządzeniu zarządziła, że do 15 listopada 2021 roku:

-wpływające do SN nowe sprawy dyscyplinarne sędziów, po ich zarejestrowaniu, będą przechowywane w Sekretariacie Pierwszego Prezesa SN, a nie przekazywane do Izby Dyscyplinarnej;

-w przypadku spraw, które już wpłynęły, a nie zostały jeszcze przydzielone osobom i składom orzekającym w Izbie Dyscyplinarnej, prezes Izby Dyscyplinarnej Tomasz Przesławski ma zadecydować, czy zostaną „zamrożone” w Sekretariacie Izby Dyscyplinarnej;

-prezes Przesławski ma rozważyć, „zwrócenie się do sędziów, którym sprawy te przydzielono, bądź do członków składu orzekającego, aby w ramach swej niezawisłości, rozważyli podjęcie decyzji o powstrzymaniu się od rozpoznawania spraw”;

-zarządzenie to stosuje się odpowiednio do innych izb w SN i ich prezesów, jeśli do tych izb wpłynęły sprawy dyscyplinarne sędziów.

Drugie zarządzenie dotyczy innego typu spraw:

1. a) o zezwolenie na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej lub tymczasowe aresztowanie sędziów, asesorów sądowych, prokuratorów i asesorów prokuratury,

1. b) z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych dotyczących sędziów SN,

1. c) z zakresu przeniesienia sędziego SN w stan spoczynku.

Analogicznie, nowe sprawy mają być „zamrożone” w Sekretariacie I Prezes, te już skierowane do ID SN, ale nie przydzielone, może „zamrozić” w sekretariacie przes Przesławski, a jeśli zostały skierowane do innych izb SN, to ich prezesi mają postąpić tak samo. Do tego prezesi są zachęceni do zwrócenia się do osób zasiadających w ID i innych izbach, żeby nie rozstrzygali przydzielonych im spraw.

” Przepisy zarządzenia stosuje się do czasu wydania przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wyroku kończącego postępowanie w sprawie C-204/21 lub wprowadzenia do polskiego porządku prawnego zmian powodujących bezskuteczność postanowienia Wiceprezes Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 14 lipca 2021 r. (C-204/21R), jednak nie dłużej niż do dnia 15 listopada 2021 r.”.

Przeciw, a nawet za wykonaniem wyroku

15 lipca w sprawie ze skargi Komisji Europejskiej przeciwko polskiemu rządowi TSUE zawyrokował, że orzekanie przez Izbę Dyscyplinarną w Sądzie Najwyższym w sprawach sędziów narusza prawo unijne.

Dzień wcześniej na kanwie innej sprawy (ze skargi KE na ustawę kagańcową) TSUE postanowił, że Izba Dyscyplinarna nie może działać.

Trybunał Konstytucyjny pod kierunkiem byłego posła PiS Stanisława Piotrowicza zadecydował, że takie postanowienia TSUE, dotyczące organów sądownictwa, w Polsce nie obowiązują.

Orzeczenia TSUE obowiązują wszystkie organy polskiego państwa, w tym samą Izbę Dyscyplinarną, jej prezesa i sędziów. A także Pierwszą Prezes SN.

Dr hab. Małgorzata Manowska pełni funkcję Pierwszego Prezesa SN od maja 2020 roku. Do SN została powołana w 2018 roku przez prezydenta Andrzeja Dudę z rekomendacji nowej Krajowej Rady Sądownictwa. Wcześniej była współpracowniczką obecnego ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego Zbigniewa Ziobry, który uznał orzeczenie TSUE z 15 lipca za „polityczny wyrok wydany na polityczne zamówienie”.

Prezes Manowska bezpośrednio po wyroku TSUE zarządziła „odmrożenie” utworzonej w 2018 roku w SN Izby Dyscyplinarnej, kluczowego organu w stworzonym przez Zjednoczoną Prawicę systemie dyscyplinowania sędziów. W Izbie odbyły się rozprawy, co w jawny sposób naruszało orzeczenia TSUE.

Jednak podobnie jak wielu polityków PiS, w tym premier Mateusz Morawiecki, prezes Manowska zmieniła zdanie i nawoływała do wykonania wyroku TSUE.

28 lipca „zatroskana losem Rzeczpospolitej” skierowała pisma do prezydenta Dudy, premiera Morawieckiego, marszałkini Sejmu Elżbiety Witek i marszałka Senatu Tomasza Grodzkiego, apelując o stosowane zmiany legislacyjne.

3 sierpnia Izba Dyscyplinarna miała rozpatrywać trzy sprawy dyscyplinarne, które jednak spadły z wokandy.

30 lipca prezes Manowska oświadczyła, że jeśli rząd i parlament zaczną pracę nad zmianami w prawie, to ona, „jest gotowa skorzystać z przysługujących jej kompetencji, celem zapewnienia doraźnej stabilizacji” na czas prac legislacyjnych. Ale nie dłużej niż do końca stycznia 2022 roku.

W dwóch zarządzeniach z 5 sierpnia skróciła ten termin do 15 listopada 2021 roku.

Wydając te zarządzenia, Małgorzata Manowska zapewniła sobie „alibi”, że jako organ państwa polskiego chciała doprowadzić do wykonania orzeczenia TSUE. Ale dużą część odpowiedzialności przerzuciła na prezesa Izby Dyscyplinarnej Tomasza Przesławskiego oraz zasiadające w tej izbie osoby, którym przydzielono sprawy sędziów.

Co powinna zrobić I Prezes SN?

Sędziowie, prawnicy i eksperci w apelu do władz Rzeczpospolitej wyjaśnili, co powinny zrobić poszczególne organy państwa, żeby wykonać orzeczenia TSUE z 14 i 15 lipca.

Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego powinien ich zdaniem:

-doprowadzić do przekazania wszystkich spraw rozpoznawanych przed Izbą Dyscyplinarną – w zależności od ich przedmiotu – do Izby Karnej lub Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN;

-umożliwić kierowanie nowych spraw, dla których dotychczas właściwa była Izba Dyscyplinarna, do wyżej wymienionych izb SN;

-uniemożliwić rozpoznawania zarzutów dotyczących braku niezawisłości sędziego lub braku niezależności sądu przez Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych;

-uniemożliwić rozpoznawania spraw przez członków ID oraz inne osoby orzekające w SN powołane na wniosek KRS w obecnym składzie.

Prezes Manowska nie zastosowała się do tych rekomendacji.

Prezent dla rządu

Dwa zarządzenia prezes Manowskiej można interpretować jako formę presji na rządzących, żeby pośpieszyli się ze zmianami legislacyjnymi.

Komisja Europejska 16 lipca przesłała polskiemu rządowi „list ostatniej szansy”. Domaga się natychmiastowej reakcji na postanowienie i wyroku TSUE. Rząd ma czas na odpowiedź do 16 sierpnia 2021.

Jeśli Komisja Europejska oceni, że organy polskiego państwa nie wykonują postanowienia TSUE z 15 sierpnia o środkach tymczasowych i wyroku z 15 lipca, może zawnioskować do TSUE o kary finansowe wobec Polski.

W tym kontekście zarządzenie Manowskiej jest korzystne dla polskiego rządu, bo ten może go użyć jako argumentu, że organy państwa jednak chcą przestrzegać orzeczeń TSUE. I mówić, że prezydent, rząd i posłowie potrzebują po prostu więcej czasu na wykazanie się inicjatywą ustawodawczą.

Tymczasem w Trybunale Konstytucyjnym kierowanym przez Julię Przyłębską czeka wniosek premiera Morawieckiego o zbadanie, czy zgodne z konstytucją są wyroki TSUE dotyczące ustroju sądownictwa. Rozprawa w tej sprawie ma się odbyć 31 sierpnia.

Dwa zarządzenia Prezes Manowskiej

ZARZĄDZENIE Nr 90/2021

PIERWSZEGO PREZESA SĄDU NAJWYŻSZEGO z dnia 5 sierpnia 2021 r. w związku z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 15 lipca 2021 r. (C-791/19)

Działając, na podstawie art. 14 § 1 pkt 8 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2021 r. poz. 154 i 611), mając na względzie:

(1) dobro Rzeczypospolitej Polskiej, Jej suwerenność oraz tożsamość konstytucyjną, gwarantującą ochronę praw człowieka i podstawowych wolności w zakresie nie mniejszym niż wynikający z członkostwa Polski w Unii Europejskiej oraz w Radzie Europy;

(2) Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej jako najwyższe prawo Rzeczypospolitej Polskiej (art. 8 ust. 1), gwarantującą suwerenność Rzeczypospolitej Polskiej, która może być ograniczona jedynie na zasadach określonych w tej Konstytucji i w dopuszczonym przez nią zakresie;

(3) powszechnie obowiązującą moc wyroków Trybunału Konstytucyjnego oraz potrzebę poszanowania wiążącego Rzeczpospolitą Polską prawa międzynarodowego;

(4) ustrojową pozycję Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, który nie sprawuje władzy ustawodawczej i nie ma kompetencji do zawieszania obowiązywania przepisów prawa, jak również nie może nakazywać podjęcia przez składy orzekające lub Prezesów Sądu Najwyższego czynności innych niż to wynika wprost z obowiązujących przepisów;

(5) potrzebę zapewnienia organom władzy warunków do wprowadzenia do polskiego systemu prawnego rozwiązań legislacyjnych umożliwiających efektywne funkcjonowanie systemu odpowiedzialności zawodowej sędziów w Rzeczypospolitej Polskiej;

zarządzam, w granicach i na podstawie obowiązującego prawa, co następuje:

• 1. Przedmiotem zarządzenia jest unormowanie zasad postępowania w zakresie przechowywania akt sądowych, rejestracji, przydziału spraw sędziom oraz wyznaczania członków składu orzekającego w sprawach odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów, których rozpoznawanie znajduje się we właściwości Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego na podstawie art. 27 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym.

• 2. Sprawy, o których mowa w § 1, wpływające do Sądu Najwyższego w okresie obowiązywania niniejszego zarządzenia przekazywane są, po ich zarejestrowaniu, do Sekretariatu Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, w którym przechowywane są przez okres obowiązywania niniejszego zarządzenia.

• 3. W sprawach wymienionych w § 1, które do dnia wejścia w życie niniejszego zarządzenia wpłynęły do Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego, a co do których, Prezes Sądu Najwyższego kierujący pracą tej Izby nie wydał zarządzeń na podstawie § 82a lub § 83a ust. 7 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 29 marca 2018 r. – Regulamin Sądu Najwyższego (Dz. U. poz. 660, oraz z 2019 r. poz. 274 i 1049 oraz z 2021 r. poz. 1077), Prezes Sądu Najwyższego kierujący pracą Izby Dyscyplinarnej rozważy w okresie, o którym mowa w § 2, ich przechowywanie w Sekretariacie kierowanej przez siebie Izby bez przydziału sędziom lub bez wyznaczenia pozostałych członków składu orzekającego.

• 4. W przypadku spraw wymienionych w § 1, w których zostało wydane zarządzenie na podstawie § 83a ust. 1 lub ust. 7 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 29 marca 2018 r. – Regulamin Sądu Najwyższego, Prezes Sądu Najwyższego kierujący pracą Izby Dyscyplinarnej rozważy zwrócenie się do sędziów, którym sprawy te przydzielono, bądź do członków składu orzekającego, aby w ramach swej niezawisłości, rozważyli podjęcie decyzji o powstrzymaniu się od rozpoznawania spraw wymienionych w § 1. § 5.

Do spraw wymienionych w § 1, które przed wejściem w życie niniejszego zarządzenia wpłynęły do innych izb Sądu Najwyższego, przepisy § 3 i 4 stosuje się odpowiednio.

• 6. Przepisy zarządzenia stosuje się do czasu wprowadzenia do polskiego systemu prawnego rozwiązań legislacyjnych umożliwiających efektywne funkcjonowanie systemu odpowiedzialności zawodowej sędziów w Rzeczypospolitej Polskiej, jednak nie dłużej niż do dnia 15 listopada 2021 r.

• 7. Niniejsze zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania.

dr hab. Małgorzata Manowska /pismo podpisane podpisem elektronicznym/

*

ZARZĄDZENIE Nr 91/2021

PIERWSZEGO PREZESA SĄDU NAJWYŻSZEGO z dnia 5 sierpnia 2021 r. w sprawie unormowania zasad postępowania w zakresie przechowywania akt sądowych, rejestracji, przydziału spraw sędziom oraz wyznaczania członków składu orzekającego w niektórych sprawach.

Działając na podstawie art. 14 § 1 pkt 8 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2021 r. poz. 154 i 611), a także mając na względzie:

(1) dobro Rzeczypospolitej Polskiej, Jej suwerenność oraz tożsamość konstytucyjną, gwarantującą ochronę praw człowieka i podstawowych wolności w zakresie nie mniejszym niż wynikający z członkostwa Polski w Unii Europejskiej oraz w Radzie Europy;

(2) konstytucyjne zasady, które legły u podstaw wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 lipca 2021 r. (P 7/20) i znajdują zastosowanie również w odniesieniu do postanowienia Wiceprezes Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 14 lipca 2021 r. (C-204/21R);

(3) potrzebę prowadzenia sporów prawnych w oparciu o zasadę przyjaznego dialogu sądów krajowych i trybunałów europejskich, jako przesłanki trwałego rozwoju Europy;

(4) potrzebę zapewnienia organom władzy warunków do wprowadzenia do polskiego systemu prawnego rozwiązań legislacyjnych umożliwiających efektywne funkcjonowanie systemu odpowiedzialności zawodowej sędziów w Rzeczypospolitej Polskiej;

(5) ustrojową pozycję Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, który nie sprawuje władzy ustawodawczej i nie ma kompetencji do zawieszania obowiązywania przepisów prawa, jak również nie może nakazywać podjęcia przez składy orzekające lub Prezesów Sądu Najwyższego czynności innych niż to wynika wprost z obowiązujących przepisów;

zarządzam, w granicach i na podstawie obowiązującego prawa, co następuje:

• 1. Przedmiotem zarządzenia jest unormowanie zasad postępowania w zakresie przechowywania akt sądowych, rejestracji, przydziału spraw sędziom oraz wyznaczania członków składu orzekającego w sprawach:

1) o zezwolenie na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej lub tymczasowe aresztowanie sędziów, asesorów sądowych, prokuratorów i asesorów prokuratury (art. 27 § 1a ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym);

2) z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych dotyczących sędziów Sądu Najwyższego (art. 27 § 2 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym) oraz

3) z zakresu przeniesienia sędziego Sądu Najwyższego w stan spoczynku (art. 27 § 3 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym).

• 2. Sprawy wymienione w § 1, wpływające do Sądu Najwyższego w okresie obowiązywania niniejszego zarządzenia przekazywane są, po ich zarejestrowaniu, do Sekretariatu Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, w którym przechowywane są przez okres obowiązywania niniejszego zarządzenia.

• 3. W sprawach wymienionych w § 1, które do dnia wejścia w życie niniejszego zarządzenia wpłynęły do Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego, a co do których Prezes Sądu Najwyższego kierujący pracą tej Izby nie wydał zarządzeń na podstawie § 82a lub § 83a ust. 7 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 29 marca 2018 r. – Regulamin Sądu Najwyższego (Dz. U. poz. 660, oraz z 2019 r. poz. 274 i 1049 oraz z 2021 r. poz. 1077), Prezes Sądu Najwyższego kierujący pracą Izby Dyscyplinarnej rozważy ich przechowywanie, w okresie o którym mowa w § 2, w Sekretariacie kierowanej przez siebie Izby, bez przydziału sędziom lub wyznaczenia pozostałych członków składu orzekającego.

• 4. W przypadku spraw wymienionych w § 1, w których zostało wydane zarządzenie na podstawie § 83a ust. 1 lub ust. 7 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 29 marca 2018 r. – Regulamin Sądu Najwyższego, Prezes Sądu Najwyższego kierujący pracą Izby Dyscyplinarnej rozważy zwrócenie się do sędziów, którym sprawy te przydzielono, lub do członków składu orzekającego aby, w okresie o którym mowa w § 2, w ramach swej niezawisłości, rozważyli podjęcie decyzji o powstrzymaniu się od rozpoznawania spraw wymienionych w § 1.

• 5. Do spraw wymienionych w § 1, które przed wejściem w życie niniejszego zarządzenia wpłynęły do innych izb Sądu Najwyższego, przepisy § 3 i 4 stosuje się odpowiednio.

• 6. Przepisy zarządzenia stosuje się do czasu wydania przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wyroku kończącego postępowanie w sprawie C-204/21 lub wprowadzenia do polskiego porządku prawnego zmian powodujących bezskuteczność postanowienia Wiceprezes Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 14 lipca 2021 r. (C-204/21R), jednak nie dłużej niż do dnia 15 listopada 2021 r.

• 7. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania. dr hab. Małgorzata Manowska /pismo podpisane podpisem elektronicznym/