RPO przystąpił do sprawy Brodowiak i Dżus przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka, dotyczącej statusu sędziów sądów powszechnych 

Zwrócił się również o dopuszczenie do kolejnych spraw dotyczących zmian w wymiarze sprawiedliwości: sędziów Łukasza Bilińskiego i Pawła Juszczyszyna oraz prokuratora Waldemara Pionki 

Sprawy te mogą mieć daleko idące skutki dla zachowania rządów prawa, trójpodziału władzy oraz niezależności sądownictwa w Polsce 

ETPC potwierdził już dopuszczenie Rzecznika Praw Obywatelskich w charakterze „przyjaciela sądu” (amicus curiae)  do sprawy Brodowiak i Dżus (skargi nr 28122/20 i 48599/20). Skarżący podnieśli zarzuty dotyczące trybu powołania sędziów sądów powszechnych, którzy orzekali w ich sprawach, a zostali nominowani z udziałem nowej KRS w procedurze budzącej poważne wątpliwości co do zgodności z prawem. Skarżący zarzucają zatem, że wbrew art. 6 Konwencji praw człowieka i podstawowych wolności, Polska nie zapewniła im prawa do rzetelnego procesu przez niezawisłym i bezstronnym sądem, ustanowionym zgodnie z prawem. 

To kolejna sprawa tocząca się przed ETPC, dotycząca nominacji sędziowskich. Wcześniejsze dotyczyły powołań do nowych izb Sądu Najwyższego – sprawa Reczkowicz i inni przeciwko Polsce, w której Trybunał wyda wyrok 22 lipca 2021 r.; a także do dotychczasowych izb SN – sprawa Advance Pharma przeciwko Polsce. W obu tych sprawach RPO przedstawił opinie przyjaciela sądu. 

Wszystkie te sprawy mogą mieć daleko idące implikacje dla zachowania rządów prawa, trójpodział władzy oraz niezależności sądownictwa w Polsce. Dotyczą statusu sędziów oraz wydawanych przez nich orzeczeń decyzji. Obnażają poważne problemy wynikające ze zmian dokonanych w ostatnich latach w systemie prawnym i sądowniczym w Polsce przez władzę ustawodawczą i wykonawczą, zagrażających stabilności orzeczeń sądowych oraz interesom stron postępowania sądowego. 

RPO zwrócił się o dopuszczenie do sprawy wniesionej przez sędziego Łukasza Bilińskiego, dotyczącej procedury przeniesienia do innego wydziału sądowego, z naruszeniem gwarancji konwencyjnych (skarga nr 13278/20). Skarżący wskazał, że procedura nie spełniała wymogów rzetelnego procesu, orzekała w niej Krajowa Rada Sądownictwa nie dająca gwarancji niezależności i bezstronności, a od jej rozstrzygnięcia nie przysługiwała mu droga sądowa. Zarzucił także, że nagłe przeniesienie go do innego wydziału sądowego było formą represji za orzeczenia wydawane w sprawach wolności zgromadzeń, których treść nie spełniała oczekiwań władz politycznych. 

Rzecznik złożył też wniosek o dopuszczenie do skargi sędziego Pawła Juszczyszyna, w związku z podjętymi wobec niego środkami dyscyplinarnymi, łącznie z zawieszeniem w wykonywaniu funkcji sędziego i obniżeniem wynagrodzenia (skarga nr 35599/20).  

Sprawa dotyczy wykorzystywania reżimu odpowiedzialności dyscyplinarnej do wywierania wpływu na sędziów: uniemożliwienia im działania w sposób, który odpowiada rządzącym, albo przeciwnie – nakłaniania ich do podjęcia takich działań, jakich władze oczekują. Działania te równocześnie podejmowane są z zamiarem podważenia wiarygodności sędziów, pozbawienia ich autorytetu i zaufania opinii publicznej. 

W wyroku z 15 lipca 2021 r. Trybunał Sprawiedliwości UE orzekł już, że system dyscyplinarny narusza wymogi niezawisłości sędziowskiej. Wykonanie tego wyroku wymaga jego pilnej, gruntownej zmiany – niezależnie od spraw toczących się przed ETPC w Strasburgu. 

Ponadto RPO przekazał ETPC wniosek o dopuszczenie do sprawy wniesionej przez prokuratora Waldemara Pionka (skarga nr 26004/20), w związku z uchyleniem mu immunitetu i zawieszeniem w wykonywaniu czynności przez Izbę Dyscyplinarną Sądu Najwyższego. 

Już to wskazuje na zasadnicze wątpliwości co rzetelności postępowania, w którym podjęto decyzje go dotyczące. Skarżący wskazał także, że podjęte wobec niego środki wpisują się w kampanię nękania go oraz podważania reputacji zawodowej w związku z prowadzaniem i umorzeniem postępowania dotyczącego rzekomych błędów medycznych przy leczeniu ojca urzędującego Ministra Sprawiedliwości.