„Zanim zostaną dokonane jakiekolwiek wypłaty z Funduszu Odbudowy, Polska musi dowieść, że wypełniła kamienie milowe. Komisja nie zaakceptuje żadnego krajowego planu odbudowy, jeśli nie będzie przekonana, że spełnia on wszystkie kryteria oceny” – napisała Ursula von der Leyen.

„Praworządność jest fundamentalną wartością Unii, gwarantowaną przez art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej, a Komisja jako strażnik traktatów jest odpowiedzialna za nadzorowanie tego, że jest on respektowany” – pisze przewodnicząca Komisji Europejskiej, Ursula von der Leyen.

We wtorek 17 maja 2022 roku odpowiedziała na list europejskich socjalistów, zielonych, lewicy i grupy Renew z marca. Już wtedy pojawiały się plotki, że Komisja Europejska jest skłonna ustąpić Polsce w sprawie Krajowego Planu Odbudowy i wypłacić środki nawet, jeśli Polska nie przeprowadzi zmian w systemie sądownictwa, których domagają się europejskie trybunały i Komisja. Europosłowie chcieli od Komisji zapewnienia, że będzie stała na straży traktatów i nie pójdzie polskiemu rządowi na ustępstwa.

Von der Leyen wysłała list w momencie, gdy pojawiają się doniesienia, że w ciągu najbliższych dwóch tygodni KE zatwierdzi polski KPO. We wtorek rzecznik rządu Piotr Muller powiedział w TVP Info, że jeśli zostanie przyjęta tzw. prezydencka ustawa o Sądzie Najwyższym, pieniądze zostaną wypłacone.

Te wszystkie doniesienia wzbudziły niepokój środowisk zaangażowanych w obronę praworządności, że Unia odpuściła polskie sądownictwo.

Von der Leyen w liście do europosłów pisze jednak wyraźnie, że jeśli polski rząd nie spełni trzech warunków Komisji, pieniędzy nie będzie.

Polska musi spełnić trzy kryteria

Von der Leyen pisze, że każdy krajowy plan odbudowy musi spełnić określone przez Komisję kryteria i rekomendacje, które zostały wyznaczone dla każdego kraju z osobna. „W przypadku Polski takim wyzwaniem, które zostało określone, jest niezależność sądownictwa”.

Co więcej, „Komisja musi być przekonana, że na poziomie krajowym istnieje solidny system zarządzania i kontroli, który chroni interesy finansowe Unii. Niezależne sądownictwo jest zasadniczym elementem takiego systemu, który przyczynia się do zapobiegania, wykrywania i korygowania potencjalnych nieprawidłowości, takich jak defraudacja czy korupcja”.

Von der Leyen przypomina, że reforma polskiego systemu sądownictwa powinna spełnić trzy kryteria:

• Izba Dyscyplinarna musi zostać zlikwidowana;
• system dyscyplinowania sędziów musi zostać zreformowany tak, by zapewniał niezależność oceny sędziów;
• sędziowie usunięci przez Izbę Dyscyplinarną muszą mieć możliwość powrotu do orzekania.

Komisja nazywa te trzy warunki „kamieniami milowymi”. „Zanim zostaną dokonane jakiekolwiek wypłaty z Funduszu Odbudowy, Polska musi dowieść, że wypełniła kamienie milowe” – zaznacza von der Leyen.

„Komisja podchodzi do negocjacji z Polską z pełną determinacją”

Przewodnicząca KE przypomina jednocześnie, że to nie plan odbudowy jest narzędziem, które ma odpowiadać na wyzwania związane z praworządnością. Wymienia procesy, jakie ma Polska w związku z art. 7 oraz doroczny raport dotyczący praworządności.

„Pozwólcie, że zakończę, potwierdzając, że Komisja podchodzi do negocjacji z Polską z pełną determinacją, by zapewnić respektowanie wymagań z rozporządzenia o Instrumencie na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności”.

O to, by Komisja nie wypłacała Polsce środków, dopóki nasz kraj nie spełni wszystkich zaleceń dotyczących praworządności apelował ostatnio Parlament Europejski. Mówiła też o tym w wywiadzie z OKO.press przewodnicząca PE, Roberta Metsola:

„W sprawie Polski i artykułu 7 [praworządności] Parlament Europejski będzie bardzo rygorystyczny. Ja będę rygorystyczna. Nie zatrzymamy się”.

Parlament różni się jednak z Komisją co do kryteriów oceny praworządności. PE jest bardziej rygorystyczny i domaga się od Polski również wykonania wyroków dotyczących neo-KRS.

Jak pisał w OKO.press Mariusz Jałoszewski: „KE nie postawiła rządowi PiS warunku likwidacji nowej Krajowej Rady Sądownictwa i powołania w jej miejsce niezależnego organu dającego sędziom nominacje. A to neo – KRS jest najważniejszym źródłem problemów z praworządnością w Polsce.

PiS to wykorzystał i 12 maja niespodziewanie wybrał nową KRS na II kadencję. Co jawnie pokazuje, że władza za nic ma wyroki TSUE i ETPCz, w których podważono legalność neo – KRS. I których PiS nie wykonał”.

Cały list Ursuli von der Leyen