Czy sądem w rozumieniu prawa UE  jest sąd, w którym zasiada osoba rekomendowana przez Krajową Radę Sądownictwa, wybraną sprzecznie z polskimi przepisami konstytucyjnymi i ustawowymi, a uczestnicy konkursu nie mieli prawa odwołania do sądu

Czy w celu zapewnienia skuteczności prawa unijnego sąd może pominąć orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego

Takie pytanie prejudycjalne zadał Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej Sąd Rejonowy Poznań-Stare Miasto 

Rzecznik Praw Obywatelskich zgłasza udział w tym postępowaniu  

RPO wnosi do Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto X Wydział Gospodarczy o niezwłoczne poinformowanie TS UE o przystąpieniu do postępowania głównego jako nowej strony postępowania.

Sąd ten prowadzi proces cywilny o zapłatę. Pozwany złożył wniosek o wyłączenie sędziego. W związku tym sąd zadał 23 lipca 2021 r. pytanie prejudycjalne  na podstawie art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu UE:

1.Czy art. 2 i 19 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej oraz art. 6 ust. 1 – 3 TUE w związku z art. 47 Karty Praw Podstawowych należy rozumieć w ten sposób, że nie jest sądem ustanowionym na podstawie ustawy w rozumieniu prawa Unii sąd, w którego składzie zasiada osoba powołana na stanowisko sędziego w tym sądzie w procedurze, w której:

1. wyboru osoby wskazanej do nominacji sędziowskiej Prezydentowi RP dokonała obecna Krajowa Rada Sądownictwa, wybrana sprzecznie z polskimi przepisami konstytucyjnymi i ustawowymi, która nie jest organem niezależnym i nie zasiadają w niej przedstawiciele środowiska sędziowskiego powołani w jej skład niezależnie od władzy wykonawczej i ustawodawczej, a tym samym nie doszło do skutecznego złożenia wniosku o powołanie na urząd sędziego przewidzianego w prawie krajowym;
2. uczestnikom konkursu nominacyjnego nie przysługiwało odwołanie do sądu w rozumieniu art. 2 i 19 ust. 1 TUE oraz art. 6 ust. 1 – 3 TUE w związku z art. 47 Karty Praw Podstawowych;
3. Czy art. 2 i art. 19 ust. 1 TUE w związku z art. 47 KPP należy interpretować w ten sposób, że w sytuacji, gdy w składzie sądu zasiada osoba powołana w warunkach opisanych w punkcie 1:
4. stoją one na przeszkodzie stosowaniu przepisów prawa krajowego, które badanie zgodności z prawem powołania takiej osoby na urząd sędziego przekazują do wyłącznej właściwości izby Sądu Najwyższego, składającej się wyłącznie z osób powołanych na urząd sędziego w warunkach opisanych w punkcie 1, i które zarazem nakazują pozostawienie bez rozpoznania zarzutów dotyczących powołania na urząd sędziego, przy uwzględnieniu kontekstu instytucjonalnego oraz systemowego;
5. wymagają one, w celu zapewnienia skuteczności prawa europejskiego, takiej wykładni przepisów prawa krajowego, która umożliwi sądowi, również z urzędu, wyłączenie takiej osoby od rozpoznania sprawy na podstawie – stosowanych przez analogię – przepisów o wyłączeniu sędziego, który jest niezdolny do orzekania [iudex inhabilis];
6. wymagają one, aby sąd krajowy w celu zastosowania prawa unijnego i osiągnięcia effet utile pominął wyrok krajowego Trybunału Konstytucyjnego, o ile wyrok ten uznaje za niezgodne z prawem krajowym rozpoznanie wniosku o wyłączenie sędziego z powodu podniesienia okoliczności wadliwości powołania sędziego, które nie spełniało wymogów Unii Europejskiej dotyczących niezawisłego i bezstronnego sądu ustanowionego uprzednio na mocy ustawy w rozumieniu art. 19 ust. 1 TUE w związku z art. 47 KPP;
7. wymagają one, aby sąd krajowy w celu zastosowania prawa unijnego i osiągnięcia effet utile pominął wyrok krajowego trybunału konstytucyjnego, jeśli stoi on na przeszkodzie wykonaniu postanowienia Trybunału Sprawiedliwości UE w przedmiocie środków tymczasowych, które to postanowienie nakazuje zawieszenie stosowania przepisów krajowych uniemożliwiających badanie przez sądy krajowe spełnienia wymogów Unii Europejskiej dotyczących niezawisłego i bezstronnego sądu ustanowionego uprzednio na mocy ustawy w rozumieniu art. 19 ust. 1 TUE w związku z art. 47 Karty Praw Podstawowych.

Zgodnie z przyjętą w TS praktyką informację o przystąpieniu nowego uczestnika postępowania wystarczy przekazać TS drogą mailową pod jego ogólnym adresem – o co RPO prosi sąd.