Holenderscy posłowie żądają działań ws. łamania praworządności w Polsce i na Węgrzech

Udostępnij

współzałożycielka Archiwum Osiatyńskiego i The Rule of Law in Poland, doktor nauk prawnych, badaczka w Polskiej Akademii Nauk, afiliowana przy…

Więcej

"Nie jesteście sami. Pamiętajcie, że macie przyjaciół w Holandii i działajcie dalej" - mówi poseł Maarten Groothuizen naszym czytelnikom i czytelniczkom



Dwójka holenderskich posłów, Maarten Groothuizen z progresywnej partii Democraten 66 oraz Kathalijne Buitenweg z Zielonych naciskają na holenderski rząd, żeby zrobił, co w jego mocy, by ochronić praworządność w krajach Unii Europejskiej – zwłaszcza w obliczu jej kryzysów w Polsce i na Węgrzech.

 

9 marca 2021 poseł Maarten Groothuizen wystosował kilkanaście pytań na temat praworządności w Polsce do holenderskiego ministra spraw zagranicznych Stefa Bloka i do ministra ds. ochrony prawnej Sandera Dekkera (ich pełny tekst poniżej).

 

„Czy podzielają Panowie pogląd, że pilność problemu praworządności w Polsce zasługuje na twardsze, zróżnicowane podejście?” – domagał się wyjaśnień.

 

11 marca posłanka Kathalijne Buitenweg zadała ministrom cztery pytania w sprawie procedury z artykułu 7 Traktatu o Unii Europejskiej przeciwko Polsce i Węgrom (pełny tekst pytań na końcu artykułu).

 

Odniosła się do stanowiska portugalskiego rządu, który sprawuje obecnie prezydencję w UE, że wysłuchania Polski i Węgier w ramach tej procedury nie są obecnie możliwe ze względu na epidemię koronawirusa. Dociekała, czy ten argument podziela także Komisja Europejska i holenderski rząd.

 

„Czy podziela Pan pogląd, że ze względu na powagę sytuacji w Polsce i na Węgrzech należy dołożyć wszelkich starań, aby szybko zorganizować przesłuchania? Jeśli tak, to czy jest Pan przygotowany do odegrania w tym aktywnej roli? Jeśli nie, to dlaczego?” – zapytała holenderskiego ministra sprawiedliwości.

 

Holandia zainteresowana tematem praworządności w Unii

 

Holenderski rząd, posłowie, sądy, sędziowie, adwokaci, przedstawiciele organizacji pozarządowych, profesorowie prawa od lat widocznie angażują się w kwestie erozji praworządności i demokracji w Polsce i na Węgrzech.

 

We wrześniu 2020 roku premier Holandii Mark Rutte zasugerował w holenderskim parlamencie, że jeśli Polska i Węgry nie przestaną naruszać wartości UE, 25 pozostałych państw UE może powołać nową unię.

 

Holenderski rząd obok rządu Belgii, Danii, Szwecji i Finlandii przystąpił do postępowania w sprawie skargi Komisji Europejskiej przeciwko Polsce przed Trybunałem Sprawiedliwości UE. Przedstawiciele państw UE wypowiadali się przed Wielką Izbą znacznie bardziej precyzyjnie i stanowczo niż przedstawiciele Komisji Europejskiej.

 

W grudniu, kiedy Polski i Węgierski rząd groziły zawetowaniem unijnego budżetu i funduszu odbudowy, holenderscy posłowie domagali się od swojego rządu zaskarżenia polskiego rządu do TSUE. Część z nich nadal liczy, że tak się stanie, zwłaszcza, że 11 marca 2021 roku rządy Polski i Węgier zaskarżyły do TSUE zapisy rozporządzenia „pieniądze za praworządność”, które państwa UE zaakceptowały je na szczycie Rady Europejskiej w grudniu 2020 roku. Mechanizm wszedł w życie 1 stycznia.

 

Rozmawiamy z posłem Groothuizenem o powodach jego zaangażowania w sprawę praworządności w Polsce.

 

Archiwum Osiatyńskiego: Dlaczego zajął się Pan tematem praworządności w Polsce?

 

Maarten Groothuizen: W holenderskim parlamencie jestem sprawozdawcą w sprawach sądownictwa i Unii Europejskiej. W sierpniu 2020 roku odwiedziłem Polskę. Rozmawiałem z wieloma osobami: z sędziami, prawnikami, osobami z organizacji społecznych. Mówiąc wprost, zacząłem się martwić tym, co powiedzieli mi o rozwoju sytuacji w Polsce. Nie wyglądało to dobrze. Dlatego zdecydowałem, że sprawdzę, w jaki sposób mogę ich wesprzeć i wywrzeć nacisk na holenderski rząd.

 

Co według Pana powinien robić holenderski rząd w tej sprawie?

 

Zapytałem ministrów, jakie rząd holenderski ma realnie możliwości. Czy może naciskać na Komisję Europejską, czy może sam lub z innymi państwami Unii kierować skargi przeciwko Polsce do Trybunału Sprawiedliwości UE. Oczywiście, to skomplikowana sprawa. Holenderski rząd ma pewne ograniczenia w tym, co może zrobić.

 

Ale nie możemy siedzieć bezczynnie i patrzeć, gdy coś złego dzieje się w innych państwach UE. Myślę, że potrzeba mieszanej odpowiedzi, zarówno prawnej, jak i politycznej. Musimy nadal naciskać zarówno za pomocą środków prawnych, jak i politycznych.

 

Zapytałem też, jak Holandia może pomóc społeczeństwu obywatelskiemu w Polsce i na Węgrzech, co więcej możemy zdziałać i jak działać szerzej.

 

Kiedy spodziewa się Pan odpowiedzi na swoje pytania?

 

Skierowałem je do ministrów kilka dni temu, odpowiedź zazwyczaj zajmuje kilka tygodni. Pod koniec marca debatujemy o kwestiach unijnych w parlamencie. Mam nadzieję, że do tej pory otrzymam odpowiedź.

 

Wcześniej, bo już za tydzień, 17 marca w Holandii odbędą się wybory parlamentarne. W sondażach prym wiedzie liberalna partia VVD, kierowana przez dotychczasowego premiera Marka Rutte. Za nią plasuje się nacjonalistyczna Partia Wolności Geerta WildersaCzy temat erozji demokracji w Unii Europejskiej odgrywa jakąkolwiek rolę w kampanii?

 

Ten temat nie odgrywa roli w kampanii, która jest zdominowana przez jeden wielki temat: koronawirusa i to, w jaki sposób będziemy odpowiadać na to zagrożenie i je kontrolować.

 

Natomiast w parlamencie poświęcamy dużo uwagi temu, co dzieje się w Polsce, na Węgrzech, w Słowenii, w Czechach. Do tego holenderskie sądy są zaniepokojone sytuacją w Polsce. Dowodem było pytanie sądu w Amsterdamie do Trybunału Sprawiedliwości UE o systemowe zawieszenie wykonania Europejskiego Nakazu Aresztowania do Polski ze względu na obawy o brak gwarancji sprawiedliwego procesu.

 

Co powiedziałby Pan czytelnikom i czytelniczkom, którzy chcą widzieć Polskę praworządną?

 

Nie jesteście sami. Nie tylko wy zdajecie sobie sprawę, że w Polsce dzieją się trudne dla demokracji rzeczy. Pamiętajcie, że macie przyjaciół w Holandii i działajcie dalej.

 

Pytania posła Groothuizena do holenderskich ministrów

 

1. Czy wiedzą Panowie o ostatnich niepokojących wydarzeniach w Polsce dotyczących sądownictwa i wolności mediów?

 

2. Jak oceniają Panowie te zmiany? Jakie konsekwencje z nich wyciągają?

 

3. Czy podzielają Panowie pogląd, że (jak na razie) niewiele wynikło z procedur ustanowionych na mocy artykułu 7 (procedura politycznego dialogu w celu zaprzestania naruszania wartości unijnych – red.)?

 

4. Jak oceniają Panowie stwierdzenie, że raporty Komisji Europejskiej o praworządności w krajach UE i dyskusje o nich są skuteczne głównie w krajach demokratycznych i działających w dobrej wierze oraz pomiędzy nimi? Czy podzielają Panowie pogląd, że instrument ten nie jest zatem równie skuteczny dla Polski i Węgier? Jeśli nie, to dlaczego? Czy widzą Panowie możliwości zwiększenia skuteczności tego instrumentu również dla tych państw członkowskich?

 

5. Czy uważają Panowie, że toczące się obecnie przeciwko Polsce postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego ma wpływ na postępowanie polskiego rządu? Jeśli tak, jakie są na to dowody?

 

6. Czy wiedzą Panowie o piśmie wysłanym przez 5231 sędziów do Komisji Europejskiej?

 

7. Czy znają Panowie odpowiedź Komisji Europejskiej na ten list?

 

8. Jak oceniają Panowie stwierdzenie Komisji Europejskiej: „Nie wszystkie problemy związane z praworządnością mogą być rozwiązywane w drodze postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego”? Czy wnioskuje Panowie z tego, że Unia Europejska nie podejmie dalszych działań przeciwko Polsce w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego?

 

9. Czy uważają Panowie, że jest to wystarczający sposób na walkę z kryzysem w Polsce? Jeśli tak, to dlaczego? Jeśli nie, to czy widzi Pan jakąś możliwość wywierania presji na polski rząd w inny sposób?

 

10. Czy są Panowie gotowi zwrócić się do Komisji Europejskiej o wyjaśnienia i, w razie potrzeby, o dodatkowe działania?

 

11. Jak oceniają Panowie fragmenty tego samego listu, że „nie ma jednej osoby lub instytucji, która mogłaby rozwiązać wszystkie problemy związane z praworządnością i niezawisłością sądów w Polsce”? Czy na tej podstawie wnioskują Panowie również, że Komisja Europejska szuka innych podmiotów, aby wesprzeć sądownictwo w Polsce?

 

12. Czy ostatnie wydarzenia dają wystarczające podstawy, aby nadal rozważać wniesienie skargi na podstawie art. 259 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE)? Jeśli nie, to dlaczego? Jeśli tak, jakie konkretne kroki Panowie podejmą?

 

13. Jak zapatrują się Panowie na pomysł, aby Komisja Europejska natychmiast występowała z wnioskiem o wydanie nakazu zaprzestania szkodliwych praktyk, kiedy wszczyna postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w kwestiach związanych z praworządnością, biorąc pod uwagę konsekwencje dla europejskiego porządku prawnego?

 

Czy podzielają Panowie pogląd, że stosowanie się do orzeczeń TSUE wydanych wobec państw członkowskich powinno być automatycznie egzekwowane poprzez nałożenie kary pieniężnej w ściśle określonym terminie? Czy jesteście Panowie gotowi podjąć wysiłki, aby zapewnić, że będzie się to działo częściej? Jeśli nie, to dlaczego?

 

14. Czy podzielają Panowie pogląd, że pilność problemu praworządności w Polsce zasługuje na twardsze, zróżnicowane podejście? Jeśli nie, to dlaczego? Jakie widzą Panowie możliwości, zarówno na szczeblu UE, jak i dwustronnym? Czy jest pan gotów dołożyć wszelkich starań, aby zapewnić, że Komisja Europejska niezwłocznie skorzysta z rozporządzenia w sprawie budżetowych uwarunkowań praworządności? Jeśli nie, to dlaczego? Jakie przygotowania już poczyniono i jakie działania podejmiecie w najbliższym czasie, aby jak najszybciej wdrożyć ten instrument?

 

15. Czy podzielają Panowie pogląd, że należy wspierać społeczeństwo obywatelskie w Polsce i na Węgrzech? Jakie możliwości wykorzystujecie obecnie, aby pomóc w ochronie praworządności w tych krajach?

 

16. Jakie widzi Pan możliwości, aby pieniądze z programu „Prawa i wartości” trafiły do organizacji pozarządowych w Polsce i na Węgrzech? Czy zwróci pan uwagę Komisji na tę sprawę? Czy dołoży Pan starań, aby organizacje pozarządowe w Polsce i na Węgrzech miały prawo do jak największej ilości pieniędzy z tego funduszu?

 

17. Czy może Pan/Pani odpowiedzieć na te pytania jak najszybciej, ale nie później niż 23 marca 2021?

 

Pytania posłanki Kathalijne Buitenweg do holenderskiego ministra sprawiedliwości

 

1. Czy Komisja wie o piśmie prezydencji portugalskiej do Parlamentu Europejskiego, w którym przedstawiono przebieg wydarzeń związanych z procedurą na podstawie art. 7 przeciwko państwom członkowskim UE – Polsce i Węgrom?

 

2. Czy Komisja podziela analizę prawną prezydencji portugalskiej, zgodnie z którą nie jest możliwe kontynuowanie tej procedury w chwili obecnej, ponieważ nie są organizowane fizyczne przesłuchania Polski i Węgier?

 

3. Czy Komisja podziela pogląd, że zastój w postępowaniu na podstawie art. 7 jest szczególnie niepożądany i że nie do pomyślenia jest również, aby fizyczne przesłuchanie nie mogło zostać zorganizowane w sposób „koronny”?

 

4. Czy podziela Pan również pogląd, że ze względu na powagę sytuacji w Polsce i na Węgrzech należy dołożyć wszelkich starań, aby szybko zorganizować przesłuchania? Jeśli tak, to czy jest Pan przygotowany do odegrania w tym aktywnej roli? Jeśli nie, to dlaczego?



Autor


współzałożycielka Archiwum Osiatyńskiego i The Rule of Law in Poland, doktor nauk prawnych, badaczka w Polskiej Akademii Nauk, afiliowana przy…


Więcej

Opublikowany

13 marca 2021






Inne artykuły tego autora

25.12.2023

Zmiana kursu. Polski rząd chce wykonywać orzeczenia europejskich trybunałów

14.12.2023

Niedopuszczalny, bezużyteczny, zbędny. Tak o wyroku Trybunału Konstytucyjnego mówią jego sędziowie

12.12.2023

Trybunał Konstytucyjny Przyłębskiej wydał wyrok w sprawie ustawy o Sądzie Najwyższym

11.09.2023

Tragedią polskiej polityki jest to, że nie potrafimy sensownie podzielić sceny politycznej [WYWIAD]

03.08.2023

Węgry mogą stracić 22 mld euro z funduszy spójności. A to nie koniec [analiza Archiwum Osiatyńskiego]

28.07.2023

Siła prawa Unii Europejskiej: innowacyjne rozwiązania i obszary wymagające poprawy w zakresie ochrony praworządności [Raport Archiwum Osiatyńskiego]

13.07.2023

TSUE: Sądy powinny odstąpić od stosowania uchwał Izby Dyscyplinarnej. Zwycięstwo Tulei i Gąciarka

07.06.2023

Pilne! Komisja Europejska zaczyna postępowanie w sprawie lex Tusk

05.06.2023

WAŻNE! TSUE: ustawa kagańcowa sprzeczna z prawem unijnym. Miliardy z KPO się oddalają

02.06.2023

Brak gwarancji praw obywatelskich w lex Tusk narusza Konstytucję i prawo UE

27.05.2023

Iustitia: Wiemy jak naprawić Krajową Radę Sądownictwa i sądy. To da się zrobić [MARKIEWICZ]

15.02.2023

Pilne! Komisja Europejska skarży Polskę do TSUE za Trybunał Konstytucyjny. Co to oznacza?

20.01.2023

Senat prosi Komisję Wenecką o opinię o ustawie o Sądzie Najwyższym. Game changer w sprawie KPO?

16.01.2023

Polska i Węgry już się nie wywiną? Unia Europejska coraz ostrzej broni praworządności [Debata]

05.01.2023

Julia Przyłębska nie ustępuje. Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego chcą wyboru nowego prezesa

29.12.2022

Trybunał Konstytucyjny Przyłębskiej stał się elementem machiny niszczenia państwa prawnego

12.10.2022

Czym są pozwy SLAPP i jak z nimi walczyć [zapisz się na warsztat dla prawników]

06.10.2022

Słowenia wykonuje wyrok swojego TK. Legalizuje małżeństwa par tej samej płci i możliwość adopcji

29.08.2022

Cztery organizacje sędziowskie pozywają Radę UE za akceptację polskiego KPO

29.07.2022

Jak naprawić Trybunał Konstytucyjny? Sadurski: Usunięcie dublerów nie wystarczy, trzeba iść dalej



Wesprzyj nas!

Archiwum Osiatyńskiego powstaje dzięki obywatelom i obywatelkom gotowym bronić państwa prawa.


10 
20 
50 
100 
200