TSUE: irlandzki sąd musi sam ocenić stan praworządności w Polsce. Ale przemycił krytykę

Udostępnij

współzałożycielka Archiwum Osiatyńskiego i The Rule of Law in Poland, doktor nauk prawnych, badaczka w Polskiej Akademii Nauk, afiliowana przy…

Więcej

Trybunał Sprawiedliwości UE uznał, że oceny stanu praworządności w Polsce ma dokonać sąd krajowy w Irlandii, czyli decyzja należy do sędzi Donnelly. Ale zasugerował, by posłużyła się uzasadnioną opinią Komisji Europejskiej skierowaną do Rady UE. Trybunał sam nie ocenił stanu praworządności w Polsce, ale przemycił krytykę



Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w sprawie dotyczącej Artura Celmera, polskiego przestępcy, który czeka na ekstradycję do Polski. Irlandzki sąd  zapytał Trybunał, czy stan praworządności w Polsce zezwala na odesłanie go do Polski.

 

TSUE podzielił opinię Rzecznika Generalnego sprzed miesiąca – sąd w Irlandii będzie musiał sam ocenić, czy prawo polskiego obywatela do sprawiedliwego procesu będzie zagrożone w kontekście naruszenia niezawisłości sądów w Polsce.

 

Sędzia Aileen Donnelly chciałaby, aby oceny stanu praworządności w Polsce dokonał Trybunał, ale będzie musiała dokonać tej oceny sama.

 

Ten unik Trybunału został jednak opatrzony istotnymi dla sprawy komentarzami.

 

TSUE sugeruje irlandzkiej sędzi, że przy dokonywaniu oceny praworządności w Polsce może posługiwać się zdaniem Komisji Europejskiej

 

wyłożonym w uzasadnionym wniosku, skierowanym niedawno przez Komisję do Rady UE w trybie art. 7 (1) Traktatu o UE. Komisja zwróciła się do Rady o ocenę, czy w Polsce wystąpiło poważne zagrożenie dla praworządności.

 

Trybunał Sprawiedliwości przypomniał też, co składa się na wymóg niezawisłości i bezstronności sądów:

 

  • sądy muszą wypełniać swoje zadania w pełni autonomicznie, bez nacisków i ingerencji z zewnątrz,
  • sądy muszą być bezstronne, czyli mają mieć jednakowy dystans do obu stron sporu w rozstrzyganych sprawach.

 

Trybunał uważa, że aby sądy mogły spełniać te wymagania, w państwach członkowskich muszą być prawnie zagwarantowane reguły gwarantujące niezawisłość sądów dotyczące:

 

  • określania składów sądów,
  • trybu powoływania członków tych składów,
  • czasu trwania ich kadencji,
  • powodów wyłączania i odwoływania sędziów.

 

Ponadto system środków dyscyplinarnych dla sędziów musi być tak skonstruowany, żeby

 

  • wyeliminować ryzyko wykorzystywania tego systemu do politycznej kontroli orzeczeń wydanych przez sądy.

 

Chociaż Trybunał Sprawiedliwości nie zdecydował się sam wprost ocenić stanu praworządności w Polsce (wybrał „mniej odważny” wariant z dwóch, które opisaliśmy wczoraj), to i tak w swoim orzeczeniu „przemycił” krytykę sytuacji w Polsce. Łamanie właśnie tych właśnie zasad zarzuca się Prawu i Sprawiedliwości.

 

Lauren Pech: wyrok pozytywny, ale nie przełomowy

 

Wyrok TSUE budzi duże zainteresowanie prawników w całej Europie.

 

Prof. Laurent Pech, prawnik z uniwersytetu Middlesex w Londynie, systematycznie analizujący zagrożenia praworządności w Polsce (zobacz choćby tu i tu, gość majowej konferencji Archiwum Osiatyńskiego; posłuchaj jego wypowiedź) ocenił, że wyrok jest „pozytywny, ale nie przełomowy”. Uznał za korzystne, że Trybunał położył nacisk na realizację prawa podstawowego obywateli, jakim jest prawo do niezawisłego sądu, a także, że bezpośrednio wskazał na możliwość powoływania się na opinię Komisji Europejskiej.

 

„Są tu wszystkie elementy, które pozwolą na ostateczną rozgrywkę, kiedy polska ustawa o SN będzie rozpatrywana przez Trybunał Sprawiedliwości” – pisze Pech

 

 

Poniżej szczegóły i dokumenty sprawy.

 

Pierwsza strona wyroku 

 

 

Wyrok wydała Wielka Izba. W składzie zasiadał Przewodniczący Trybunału Sprawiedliwości UE Koen Lenaerts (którego zdjęcie ilustruje nasz artykuł) oraz A. Tizzano, wiceprezes, R. Silva de Lapuerta (sprawozdawca), M. Ilešič, J.L. da Cruz Vilaça, J. Malenovský, E. Levits i C.G. Fernlund, prezesi izb, A. Borg Barthet, J.C. Bonichot, A. Arabadjiev, S. Rodin, F. Biltgen, C. Lycourgos i E. Regan, sędziowie.

 

 

O co pytał TSUE irlandzki Wysoki Trybunał

 

Pytania prejudycjalne sędzi Aileen Donnelly brzmiało tak:

 

„Czy – niezależnie od wniosków sformułowanych przez Trybunał Sprawiedliwości w wyroku w sprawie Aranyosi i Căldăraru – w przypadku gdy sąd krajowy stwierdzi, że istnieją przekonujące dowody, iż panujące w wydającym nakaz państwie członkowskim warunki naruszają podstawowe prawo do rzetelnego procesu sądowego, ponieważ sam wymiar sprawiedliwości w wydającym nakaz państwie członkowskim nie jest już oparty na zasadzie praworządności, konieczne jest, aby wykonujący nakaz organ sądowy dokonał dodatkowych ustaleń, w sposób konkretny i dokładny, czy zainteresowana osoba narażona jest na ryzyko nierzetelnego procesu sądowego, skoro proces będzie się toczyć w ramach systemu, który przestał opierać się na zasadzie praworządności?

 

Czy jeśli kryteria, na których należy się oprzeć, wymagają przeprowadzenia konkretnej analizy, czy zainteresowana osoba narażona jest na realne ryzyko naruszenia prawa do sądu i czy jeśli sąd krajowy doszedł do wniosku, że doszło do systemowego naruszenia zasady praworządności, sąd krajowy jako wykonujący nakaz organ sądowy ma obowiązek zwrócić się do wydającego nakaz organu sądowego o przedstawienie dodatkowych niezbędnych informacji, dzięki którym mógłby odrzucić podejrzenie ryzyka nierzetelnego procesu sądowego, a jeśli tak – jakiego rodzaju gwarancje dotyczące rzetelnego procesu sądowego należałoby w tym względzie przedstawić?”

 

 

Odpowiedź TSUE

 

„Jeśli wykonujący nakaz organ sądowy, w świetle omawianych wymogów niezawisłości i bezstronności stwierdzi, że w wydającym nakaz państwie członkowskim istnieje rzeczywiste ryzyko naruszenia prawa podstawowego do rzetelnego procesu sądowego, organ ten powinien w drugiej kolejności, w konkretny i dokładny sposób, dokonać oceny, czy w okolicznościach rozpatrywanej sprawy istnieją poważne i sprawdzone podstawy, aby uznać, że ścigana osoba będzie narażona na to ryzyko w następstwie jej przekazania.

 

Ta konkretna ocena jest również konieczna w sytuacji, gdy tak jak w niniejszym przypadku, Komisja sporządziła w odniesieniu do wydającego nakaz państwa członkowskiego uzasadniony wniosek mający na celu stwierdzenie przez Radę istnienia wyraźnego ryzyka poważnego naruszanie przez to państwo członkowskie wartości, o których mowa w artykule 2 Traktatu o Unii Europejskiej.” (tłumaczenie na podstawie komunikatu prasowego, nie ma jeszcze wersji polskiej wyroku”.

 

 

Pobierz dokument ze strony Archiwum Osiatyńskiego : Wyrok TSUE (Wielka Izba) z dnia 25 lipca 2018 r. w sprawie C‑216/18 PPU



Autor


współzałożycielka Archiwum Osiatyńskiego i The Rule of Law in Poland, doktor nauk prawnych, badaczka w Polskiej Akademii Nauk, afiliowana przy…


Więcej

Opublikowany

25 lipca 2018




Inne głosy w debacie



Inne artykuły tego autora

27.02.2025

Węgierscy sędziowie protestują w obronie niezależności sądów

28.01.2025

Prawnicy z Uniwersytetu Łódzkiego proponują, jak zweryfikować neo-sędziów

13.11.2024

Trybunał Sprawiedliwości UE nie dopuszcza pytań zadanych przez neo-sędziów Sądu Najwyższego

23.10.2024

RPO apeluje do Donalda Tuska o uwzględnienie opinii Komisji Weneckiej przy reformowaniu sądów

02.10.2024

Państwa UE systemowo nie wykonują wyroków europejskich trybunałów

09.09.2024

OBWE wyjaśnia, jak poprawić ustawy o Trybunale Konstytucyjnym

16.08.2024

Joe Biden i Kamala Harris chcą reformy amerykańskiego Sądu Najwyższego. Oto dlaczego

05.08.2024

Niemcy chcą zreformować Federalny Trybunał Konstytucyjny. Polska i Stany Zjednoczone przestrogą

22.07.2024

Bodnar prosi Komisję Wenecką o ocenę rozwiązań problemu neo-sędziów

13.05.2024

Anonimowi kandydaci na sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Czemu się kryją?

26.04.2024

Jak poprawić wolność mediów i słowa w Polsce [Raport Archiwum Osiatyńskiego]

25.12.2023

Zmiana kursu. Polski rząd chce wykonywać orzeczenia europejskich trybunałów

14.12.2023

Niedopuszczalny, bezużyteczny, zbędny. Tak o wyroku Trybunału Konstytucyjnego mówią jego sędziowie

12.12.2023

Trybunał Konstytucyjny Przyłębskiej wydał wyrok w sprawie ustawy o Sądzie Najwyższym

11.09.2023

Tragedią polskiej polityki jest to, że nie potrafimy sensownie podzielić sceny politycznej [WYWIAD]

03.08.2023

Węgry mogą stracić 22 mld euro z funduszy spójności. A to nie koniec [analiza Archiwum Osiatyńskiego]

28.07.2023

Siła prawa Unii Europejskiej: innowacyjne rozwiązania i obszary wymagające poprawy w zakresie ochrony praworządności [Raport Archiwum Osiatyńskiego]

13.07.2023

TSUE: Sądy powinny odstąpić od stosowania uchwał Izby Dyscyplinarnej. Zwycięstwo Tulei i Gąciarka

07.06.2023

Pilne! Komisja Europejska zaczyna postępowanie w sprawie lex Tusk

05.06.2023

WAŻNE! TSUE: ustawa kagańcowa sprzeczna z prawem unijnym. Miliardy z KPO się oddalają



Wesprzyj nas!

Archiwum Osiatyńskiego powstaje dzięki obywatelom i obywatelkom gotowym bronić państwa prawa.


10 
20 
50 
100 
200