SZEŚCIU sędziów Trybunału Konstytucyjnego domaga się, żeby Julia Przyłębska, której kadencja Prezesa Trybunału skończyła się 20 grudnia 2022 roku, zwołała Zgromadzenie Ogólne Sędziów TK. Zgromadzenie ma wybrać kandydatów, spośród których Prezydent Andrzej Duda wskaże nowego Prezesa TK.

Pismo podpisali sędziowie TK Wojciech Sych, Jakub Stelina, Andrzej Zielonacki, Zbigniew Jędrzejewski oraz Bogdan Święczkowski (w latach 2016–2022 prokurator krajowy i pierwszy zastępca prokuratora generalnego) oraz Mariusz Muszyński, który w TK zajmuje miejsce już obsadzone. W Trybunale Konstytucyjnym zasiada 15 sędziów.

Julia Przyłębska chce pozostać na stanowisku Prezesa TK do grudnia 2024 roku, czyli do końca swojej dziewięcioletniej kadencji sędziowskiej. W piśmie, którego treść opublikowała Polska Agencja Prasowa, interpretuje, że uchwalone w 2017 roku przepisy o kadencyjności Prezesa TK obowiązują dopiero następną osobę wybraną na to stanowisko. Tę interpretację wcześniej poparli m.in. Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek i biuro Trybunału Konstytucyjnego, a także premier Mateusz Morawiecki.

Zdaniem Wiceministra Sprawiedliwości Sebastiana Kalety list sędziów TK „budzi niepokój”, ponieważ „w samym Trybunale nie ma jasności co do tego, jak wygląda kadencja pani prezes”. Jego zdaniem konieczne jest doprowadzenie do zakończenia sporu doktrynalnego w TK, w czym istotna byłaby mediacja prezydenta Dudy.

Jak w OKO.press wyjaśniał prof. Stanisław Biernat, sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku, wiceprezes TK w latach 2010-2017:

„Ustawa o organizacji i trybie postępowania przed TK przewiduje, że po zakończeniu kadencji Prezesa TK, funkcję prezesa pełni sędzia o łącznie najdłuższym stażu w Trybunale Konstytucyjnym, sądownictwie powszechnym i centralnej administracji rządowej. W obecnym składzie TK, ten warunek spełnia Julia Przyłębska. Po 20 grudnia 2022 roku powinna wobec tego pełnić funkcję tymczasowego prezesa TK i zwołać Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego, które przedstawi Prezydentowi RP kandydatów na nowego Prezesa TK.

24 stycznia w Trybunale Konstytucyjnym ma się odbyć rozprawa w sprawie wniesionej przez Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobrę, dotyczącej zgodności z konstytucją kar finansowych lub środków tymczasowych nakładanych przez Trybunał Sprawiedliwości UE (K 8/21). Niepewne jest, czy się jednak odbędzie. Zadecyduje o tym zapewne dynamika sporu polskiego rządu z Komisją Europejską o wypełnienie praworządnościowych kamieni milowych, co miałoby odblokować środki z krajowego funduszu odbudowy. Pieniędzy z KPO chce premier Mateusz Morawiecki i większość sejmowa PiS, jakimkolwiek ustępstwom sprzeciwia się Solidarna Polska Zbigniewa Ziobry, a wszystkich w szachu trzyma prezydent Duda, który grozi zawetowaniem kolejnych nowelizacji ustawy o Sądzie Najwyższym.

Poza tym jednym wpisem, kalendarz TK na 2023 rok pozostaje pusty. To symptomatyczne dla Trybunału, który za prezesury Julii Przyłębskiej przestał pełnić funkcję niezależnej kontroli konstytucyjności przepisów prawa, a stał się narzędziem prowadzenia lub formalnego legitymizowania wewnętrznej, europejskiej i zagranicznej polityki rządu.

W połowie 2022 roku aktywność Trybunału Konstytucyjnego przeanalizował dla OKO.press Maciej Pach.

Biorąc pod uwagę konflikt między prezydentem Dudą a prokuratorem generalnym/ministrem sprawiedliwości Zbigniewem Ziobrą, wątpliwe, żeby ten wybrał do TK współpracownika Ziobry Bogdana Święczkowskiego. Najpewniej prezydentowi Dudzie nie będzie jednak dana satysfakcja odrzucenia tej hipotetycznej kandydatury, bo Julia Przyłębska nie zwoła Zgromadzenia Ogólnego Sędziów TK.

Uważa, że niedopuszczalne jest stosowanie wobec niej przepisów z mocą wsteczną. Przepisy wprowadzające sześcioletnią kadencję Prezesa TK zostały uchwalone kilkanaście dni po wybraniu jej na Prezesa TK. W jej ocenie „Działanie prawa wstecz jest wyjątkowo i tylko w pewnych okolicznościach dopuszczalne, ale zawsze musi być uregulowane przez ustawodawcę w sposób niebudzący żadnych wątpliwości. Przeciwna interpretacja ma niewiele wspólnego ze współczesnymi metodami i standardami wykładni prawa, przede wszystkim jednak z zasadami i wartościami konstytucyjnymi, na których straży sędziowie TK powinni stać”.