Stanowisko Zespołów Ekspertów Prawnych i Wyborczych Fundacji Batorego w sprawie wyborów korespondencyjnych
Działające przy Fundacji Batorego Zespoły Ekspertów Prawnych i Ekspertów Wyborczych wspólnie apelują o przełożenie terminu wyborów prezydenckich. Eksperci są zgodni , że wybory korespondencyjne nie gwarantują bezpieczeństwa ani wyborcom, ani pracownikom Poczty Polskiej, ani też członkom komisji wyborczych. W istocie zostały wprowadzone dla doraźnych korzyści politycznych i w niedopuszczalnym trybie.
Nie ma obecnie ważniejszego zadania niż opanowanie pandemii koronawirusa i zapewnienie bezpieczeństwa obywateli, w szczególności – pracowników ochrony zdrowia oraz osób najbardziej narażonych na konsekwencje zakażenia. Sprawność polskiego państwa poznamy nie po tym, czy uda się zorganizować wybory prezydenckie w planowanym początkowo terminie, ale po tym, jak będą działać szpitale, jak łatwo dostępna będzie niezbędna aparatura medyczna i środki ochrony, jak bardzo uda się ograniczyć społeczne i gospodarcze konsekwencje kryzysu.
Propozycja organizacji korespondencyjnych wyborów Prezydenta RP w maju br. sprowadza realne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia wyborców, pracowników Poczty Polskiej i członków komisji wyborczych. Brak lokali wyborczych niewiele zmienia w tym zakresie. Po raz kolejny apelujemy o to, by wysłuchać opinii lekarzy i epidemiologów – jednoznacznie wskazują one, że w maju pandemia będzie jeszcze trwała i powszechne wybory mogą zniweczyć dotychczasowe próby ograniczenia jej zasięgu (warto wziąć pod rozwagę przykład niedawnych wyborów samorządowych we Francji). Zwracamy uwagę, że w coraz większej liczbie państw na świecie wybory i referenda przypadające w okresie epidemii są przesuwane ze względów bezpieczeństwa.
Nowa formuła organizacji wyborów została wprowadzona dla doraźnych politycznych korzyści i w niedopuszczalnym trybie z naruszeniem podstawowych standardów państwa demokratycznego. Jakiekolwiek zmiany reguł wprowadzane tak krótko przed wyborami i bez powszechnej zgody, przyczyniają się do destrukcji demokracji. Uchwalone przez Sejm nowe regulacje są niejasne i w znacznym stopniu uzależniają wybory od administracji rządowej. Głosowanie w tym trybie nie będzie spełniać demokratycznych standardów. Wątpimy też, że uda się je właściwie przygotować w tak krótkim czasie, aby zagwarantować tajność, równość i bezpośredniość głosowania i zapobiec nadużyciom – jeszcze w maju. W obecnej sytuacji nie ma też szans na prowadzenie kampanii wyborczej na równych warunkach, a jest to niezbędny warunek uczciwych wyborów.
Przeprowadzone w tych warunkach wybory nie staną się żadnym „świętem demokracji”. Ich wyniki będą z pewnością kwestionowane, a wybrany w nich Prezydent RP – pozbawiony niezbędnej dla głowy państwa legitymizacji. To osłabi Polskę, niezależnie od tego, kto ostatecznie weźmie udział w wyborach i kto je wygra.
Konstytucja RP stwarza możliwości przesunięcia terminu głosowania. Apelujemy o to, żeby z nich skorzystać.
Zespół Ekspertów Prawnych Fundacji im. Stefana Batorego:
- dr hab. Piotr Bogdanowicz, Katedra Prawa Europejskiego, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu
Warszawskiego - Łukasz Bojarski, prezes zarządu Instytutu Prawa i Społeczeństwa INPRiS, były członek Krajowej Rady
Sądownictwa - Jacek Czaja, prezes Towarzystwa Prawniczego w Lublinie, były wiceminister sprawiedliwości
- dr hab. Monika Florczak-Wątor, profesor w Katedrze Prawa Konstytucyjnego Uniwersytetu Jagiellońskiego
- Jarosław Gwizdak, prawnik, działacz społeczny, członek Zarządu Instytutu Prawa i Społeczeństwa INPRIS
- dr Wojciech Jasiński, adiunkt w Katedrze Postępowania Karnego Uniwersytetu Wrocławskiego
- dr Piotr Kładoczny, Katedra Prawa Karnego Uniwersytetu Warszawskiego, sekretarz zarządu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka
- Magdalena Mierzewska-Krzyżanowska, radca prawny, pracowała jako prawnik w Kancelarii Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, a także w latach 1993 – 1998 jako prawnik w Sekretariacie Europejskiej Komisji Praw Człowieka
- dr hab. Marcin Matczak, profesor w Katedrze Filozofii Prawa i Nauki o Państwie Uniwersytetu Warszawskiego, partner w Kancelarii Domański Zakrzewski Palinka sp. k.
- dr hab. Tomasz Pietrzykowski, profesor w Katedrze Teorii i Filozofii Prawa Uniwersytetu Śląskiego
- dr Anna Śledzińska-Simon, adiunkt w Katedrze Prawa Konstytucyjnego Uniwersytetu Wrocławskiego
- dr Tomasz Zalasiński, członek zarządu Stowarzyszenia im. prof. Zbigniewa Hołdy, Kancelaria Domański Zakrzewski Palinka sp.k.
- prof. dr hab. Fryderyk Zoll, Katedra Prawa Cywilnego Uniwersytetu Jagiellońskiego, profesor Uniwersytetu w
Osnabrück
Zespół Ekspertów Wyborczych Fundacji im. Stefana Batorego:
- dr hab. Mikołaj Cześnik, profesor Uniwersytetu SWPS, dyrektor Instytutu Nauk Społecznych SWPS, członekZarządu Fundacji im. Stefana Batorego
- dr hab. Jarosław Flis, Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego
- dr Adam Gendźwiłł, adiunkt w Katedrze Rozwoju i Polityki Lokalnej na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego
- dr hab. Jacek Haman, Zakład Statystyki, Demografii i Socjologii Matematycznej, Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego
- dr Anna Materska-Sosnowska, Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego, członek Zarządu Fundacji im. Stefana Batorego
- dr hab. Bartłomiej Nowotarski, profesor Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Katedra Filozofii i Historii Gospodarczej
- prof. dr hab. Jacek Raciborski, Zakład Socjologii Polityki, Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego
- prof. dr hab. Andrzej Rychard, dyrektor Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk