List w tej sprawie został właśnie wysłany do wiceprzewodniczącej Komisji Europejskiej Věry Jourovej i komisarza ds. sprawiedliwości Didiera Reyndersa. Sygnatariusze listu chcą, by KE po raz pierwszy zastosowała nowy mechanizm ochrony praworządności wobec Polski. Czyli powiązania wypłaty eurofunduszy z kryterium przestrzegania praworządności.

Znani prawnicy i polskie organizacje pozarządowe wzywają Komisję, by zastosowała ten mechanizm za represje, jakie spadły w ostatnim czasie na 14 krakowskich sędziów w związku z wydawanymi przez nich orzeczeniami na rzecz najbardziej prześladowanego w Polsce niepokornego prokuratora Mariusza Krasonia.

Za co Prokuratura Krajowa ściga 14 krakowskich sędziów

Mariusz Krasoń to prokurator Prokuratury Regionalnej w Krakowie. Jest też członkiem stowarzyszenia niezależnych prokuratorów Lex Super Omnia, które krytykuje prokuraturę Zbigniewa Ziobry. Krasoń angażuje się w obronę praworządności. Jego problemy zaczęły się w 2019 roku. Był jednym z inicjatorów przyjęcia przez samorząd małopolskich prokuratorów uchwały, krytykującej prokuraturę Ziobry.

To była pierwsza taka uchwała w Polsce i by zablokować kolejne uruchomiono represje wobec Krasonia. Najpierw przeniesiono go do innego wydziału w prokuraturze, a potem zesłano na półroczną karną delegację do odległego o 270 kilometrów Wrocławia i jednocześnie zdegradowano do pracy w prokuraturze rejonowej. Decyzję o delegacji podpisał sam Prokurator Krajowy Bogdan Święczkowski.

Wysłano go do Wrocławia mimo, że opiekuje się schorowanymi rodzicami. Po powrocie z delegacji Krasonia wysłano na kolejną, tym razem do prokuratury rejonowej w Krakowie. A teraz wraz z innymi zesłanymi karnie w Polskę prokuratorami z Lex Super Omnia trafił na trzecią delegację. Jako jedyny blisko domu, bo w obrębie Krakowa.

Krasoń nie dał się złamać. Pozwał do sądu macierzystą Prokuraturę Regionalną w Krakowie o ustalenie, że jego miejscem pracy jest Kraków, a nie Wrocław. W tle są zarzuty o nierówne traktowanie i mobbing.

Na kanwie tej sprawy różni sędziowie z krakowskich sądów wydawali orzeczenia o charakterze procesowym, korzystne dla Krasonia. W ramach zabezpieczenia wstrzymano karną delegację do Wrocławia, ale prokuratura to zlekceważyła, więc kolejny sąd nałożył coś w rodzaju kary finansowej (14 tys. zł). Prokuratura pieniądze Krasoniowi zapłaciła. Sędziowie odmówili też odrzucenia pozwu, czego domagała się prokuratura. Odmówili również wyłączenia ze sprawy sędziego referenta Jarosława Łukasika z Sądu Okręgowego w Krakowie.

Kogo ściga Prokuratura Krajowa

Wydział spraw wewnętrznych Prokuratury Krajowej, powołany przez PiS do ścigania sędziów i prokuratorów wszczął postępowanie karne, w którym założył, że sędziowie wydający korzystne wobec Krasonia orzeczenia przekroczyli swoje uprawnienia. Choć sędziowie zgodnie z prawem mają wydawać takie orzeczenia.

W grudniu 2020 roku zaplanowano kolejną rozprawę w procesie z pozwu Krasonia przeciwko prokuraturze, na której mógł zapaść wyrok. Najprawdopodobniej niekorzystny dla prokuratury. Dziwnym przypadkiem przed tym terminem Prokuratura Krajowa wysłała krakowskim sędziom wezwania na przesłuchania w prokuraturze w charakterze świadka. Takie wezwanie dostał też prowadzący ten proces sędzia Łukasik. Prokuratura wezwała ich mimo, że może im potem postawić zarzuty karne przekroczenia uprawnień.

Wezwania dla sędziów to próba wywarcia nacisku i zastraszenia sędziów zadumujących się sprawą Krasonia. Ścigani przez prokuraturę to:

– 5 sędziów z Sądu Rejonowego dla Krakowa Śródmieścia – Marzena Henrych, Sabina Czech-Śmiałkowska, Katarzyna Rozwoda, Paweł Cyrana i Sławomir Folusz,
– 6 sędziów z Sądu Okręgowego w Krakowie – Jarosław Łukasik, Grażyna Baran, Urszula Pałkowska-Różycka, Dominika Augustyn, Teresa Dębska-Brudnik i Aneta Tomasik,
– 3 sędziów z Sądu Apelacyjnego w Krakowie – Agata Pyjas-Luty, Monika Kowalska i Iwona Łuka-Kliszcz.

Prawnicy do KE: zatrzymajcie w końcu bezprawie PiS

I w sprawie tych 14 sędziów grupa znanych prawników europejskich oraz polskich organizacji poza rządowych domaga się pilnej interwencji Komisji Europejskiej.

Ich list do KE cytujemy w całości: „My, niżej podpisani, wzywamy Komisję do podjęcia dalszych natychmiastowych kroków w celu powstrzymania i potępienia trwającego w Polsce pod rządami Prawa i Sprawiedliwości bezprawia. Unia powiązała wypłatę środków z przestrzeganiem praworządności, a prezydent Von der Leyen zadeklarowała, że mechanizm ochrony praworządności będzie stosowany od 1 stycznia. Ostatnie prześladowania niezależnych sędziów przez obóz władzy miały miejsce jeszcze w grudniu – styczniu 2020/2021. Ten atak na praworządność wymaga uwagi i podjęcia działań przez Komisję” – piszą sygnatariusze listu do KE.

Dalej opisują sprawę 14 sędziów z Krakowa: „Sędziowie, którzy rozpoznawali sprawy związane z przywróceniem na stanowisko prokuratora Mariusza Krasonia są teraz prześladowani za podejmowanie czysto sądowych czynności. W uchwale Zgromadzenia Prokuratorów Prokuratury Regionalnej w Krakowie z 15 maja 2019 r. prokurator Krasoń zwrócił uwagę na upolitycznienie prokuratury, w wyniku czego dotknęły go represje ze strony władz: został zdegradowany i przeniesiony do jednostki oddalonej o niemal 300 kilometrów od miejsca zamieszkania” – napisano w liście do KE.

Sygnatariusze listu opisuję również działania prokuratury wobec krakowskich sędziów: „W ciągu ostatnich dwóch miesięcy Wydział Spraw Wewnętrznych Prokuratury Krajowej wezwał na przesłuchania 14 sędziów z pięciu różnych składów Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia, Sądu Okręgowego w Krakowie i Sądu Apelacyjnego w Krakowie. Sędziom grożą zarzuty karne w sprawie rzekomego przekroczenia uprawnień i niedopełnienia obowiązków przez funkcjonariuszy publicznych (art. 231 § 1 k.k.), za które grozi do trzech lat pozbawienia wolności. Jakie popełnili „przestępstwo”? Odmowa prześladowania prokuratora Krasonia”.

Czy Prokuratura Krajowa chciała zablokować wyrok

Sygnatariusze listu do KE opisują też jak próbowano naciskać na sędziów orzekających ws. prokuratora Krasonia: „Działania podjęte przeciwko grupie krakowskich sędziów to bezprecedensowa próba wywierania nacisku na niezależnych sędziów przez upolitycznioną prokuraturę. W szczególności zwracamy uwagę na następujące niepokojące fakty:

– Sędzia Sądu Okręgowego w Krakowie a zarazem referent sprawy głównej o przywrócenie prokuratora Krasonia do pracy w Krakowie Jarosław Łukasik, również został wezwany na przesłuchanie, mimo że sprawa była w toku i dojrzała do wydania wyroku;

– 20 listopada 2020 r. sędzia Łukasik wyznaczył termin kolejnej rozprawy na 22 grudnia. Załatwienie wszystkich kwestii wstępnych wskazywało na to, że na grudniowej rozprawie sąd wyda wyrok i to niekorzystny dla prokuratury (na co z kolei wskazują orzeczone wcześniej przez sędziego zabezpieczenia);

– 27 listopada prokuratura odebrała nadesłane pocztą zawiadomienie o terminie kolejnej rozprawy. 11 grudnia do niemal wszystkich sędziów, którzy orzekali w sprawie prokuratora Krasonia, w tym do sędziego referenta w sprawie głównej, wysłano wezwania na przesłuchanie (zaplanowane na 29 grudnia i 12-13 stycznia). Wezwania celowo wysłano tak by sędziowie otrzymali je jeszcze przed ostatnią rozprawą w sprawie głównej zaplanowaną na 22 grudnia i tak też stało się w przypadku większości sędziów;

– Chociaż śledztwo w sprawie prokuratora Krasonia trwa już ponad rok nikt nie został wezwany do czasu wyznaczenia terminu ostatniej rozprawy przez sędziego Łukasika, na której miał zapaść wyrok niekorzystny dla prokuratury. Wezwania miały na celu zastraszenie sędziego sprawozdawcy Łukasika przed wydaniem wyroku;

– Zgodnie z art. 232 § 1 k.k. (wywieranie wpływu na czynności urzędowe sądu przemocą lub bezprawnymi groźbami) wezwanie sędziów na przesłuchanie może stanowić przestępstwo (..);

– Co więcej, do sędziów prowadzących różne wątki sprawy prokuratora Krasonia napływały z prokuratury „subtelne” ostrzeżenia. W szczególności, prokuratura skierowała do nich pisma o wypożyczenie akt, z których wynikało, że toczy się śledztwo o czyn z art. 231 k.k. Pomimo to sędziowie konsekwentnie orzekali na korzyść prokuratora Krasonia. Prokuratura, obawiając się, że przegra sprawę na ostatnim posiedzeniu wyznaczonym na 22 grudnia, postanowiła więc „dokręcić śrubę” wobec dyskrecjonalności sędziowskiej.

Działania te naruszają zasadę niezawisłości sędziów i nieingerencji w sprawowanie władzy sądowniczej” – podkreślają autorzy listu do KE.

Autorzy listu: polskie władze lekceważą ostrzeżenia Brukseli

Sygnatariusze listu podkreślają jeszcze, że działania Prokuratury Krajowej zagrażają niezależności sędziów: „W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara, działania Prokuratury Krajowej mogą kolidować z wykonywaniem niezależnej władzy sądowniczej „poprzez wywołanie u sędziów obawy poniesienia negatywnych konsekwencji za podejmowanie działań zgodnie z własnym przekonaniem i z zastosowaniem posiadanej wiedzy, celem rozstrzygania powierzonych im spraw”.

To zaś niezawisłość sędziowska stanowi niezbędny element pełnej realizacji prawa do sądu, o którym mowa w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej i art. 19 ust. 1 akapit 2 Traktatu o Unii Europejskiej”.

Na koniec listu jego autorzy liczą, że Komisja Europejska na poważnie zacznie traktować swoje zapowiedzi wyciągania konsekwencji za łamanie praworządności przez władzę PiS: „Mówiąc wprost, grożąc pozbawieniem wolności i innymi karami za przestępstwa kryminalne, władze wywierają presję na krakowskich sędziach by podejmowali decyzje zgodne z wolą polityczną. Stosowanie politycznego przymusu w wymiarze sprawiedliwości w państwie członkowskim Unii Europejskiej jest nie do pomyślenia, polskie władze wciąż jednak lekceważą kolejne ostrzeżenia płynące z Brukseli.

Wobec tego oraz w świetle przemówienia przewodniczącej von der Leyen z 16 grudnia 2020 r., w którym zapowiedziała, że nowy mechanizm warunkowości powinien obowiązywać od 1 stycznia 2021 r. oraz że będzie on obejmował wszystkie naruszenia popełnione od tego dnia – apelujemy do Komisji by niezwłocznie objęła swoim monitoringiem bezprawny nacisk wywierany na niezawisłych krakowskich sędziach.
Z wyrazami szacunku, Fundacja Otwarty Dialog & Stowarzyszenie Sędziów Themis”.

List podpisali podpisali też:

Alberto Alemanno, The Good Lobby
Dr. Petra Bárd, Uniwersytet Środkowoeuropejski
Prof. Gábor Halmai, Europejski Instytut Uniwersytecki
Prof. Bojan Bugaric, Sheffield University
Prof. Grainne de Burca, Uniwersytet Nowojorski
Prof. Paul Craig, St John’s College, Uniwersytet Oksfordzki
Dr. Patrycja Dąbrowska – Kłosińska, Queen’s University Belfast & Politechnika Warszawska
Forum Współpracy Sędziów
Prof. Kees Groenendijk, Uniwersytet im. Radbouda w Nijmegen
Dr. Joelle Grogan, Middlesex University London
Dr. Maarten Hillebrandt, Uniwersytet Helsiński
Prof. R. Daniel Kelemen, Uniwersytet Rutgersa
Dr. Kriszta Kovács, Centrum dla Globalnego Konstytucjonalizmu WZB
Prof. Martin Krygier, Uniwersytet Techniczny Nowej Południowej Walii, Sydney
Prof. Imelda Maher, University College Dublin
Dr. Amrei Müller, University College Dublin
Stowarzyszenie Prokuratorów „Lex Super Omnia”
Prof. Bartłomiej Nowotarski, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
Obserwatorium Wyborcze
Dr. Sejal Parmar, University of Sheffield
Prof. Laurent Pech, Middlesex University London
Prof. Vlad Perju, Boston College Law School
Prof. Sébastien Platon, Uniwersytet w Bordeaux
Stowarzyszenie Sędziów Rodzinnych Pro Familia
Prof. Michał Romanowski, Uniwersytet Warszawski
Marek Tatała, Forum Obywatelskiego Rozwoju
Prof em., Theo de Roos, Uniwersytet w Tilburgu
Prof. Wojciech Sadurski, Uniwersytet w Sydney & Uniwersytet Warszawski
Antonio Stango, Włoska Federacja Praw Człowieka (FIDU)
Alice Stollmeyer, Defend Democracy (Belgia)
Prof. Adrienne Stone, Melbourne Law School, Uniwersytet w Melbourne
Dr. Liam Thornton, School of Law, University College Dublin
Prof. Fryderyk Zoll, Uniwersytet Jagielloński
Arrested Lawyers Initiative