NA KILKA dni przed Świętami Wielkanocnymi nagle pojawił się projekt nowelizacji ustawy o sądach oraz nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego i karnego. Jego autorem jest ministerstwo sprawiedliwości. Projekt został zamieszczony na stronie Rządowego Centrum Legislacji, ale tak, żeby mało kto mógł go znaleźć.

Mylący jest też tytuł zmian w ustawach. Bo sugeruje zmianę przepisów procesowych i ustawy o sądach. I część prawników się na to już nabrała, chwaląc ministerstwo za przepisy dotyczące dalszej informatyzacji sądów.

Zasłona dymna

Projekt ten jest klasyczną wrzutką legislacyjną. Bo najważniejsze są przepisy na końcu projektu, wprowadzające de facto uwłaszczenie się Zbigniewa Ziobry i jego ludzi na prokuraturze oraz dające im potężną władzę, w tym nad podsłuchami.

Najważniejszy w prokuraturze – nawet jeśli opozycja przejmie władzę – ma być obecny Prokurator Krajowy Dariusz Barski, który był świadkiem na ślubie Zbigniewa Ziobry. Prokuratorem Krajowym został rok temu, gdy ustąpił z tej funkcji Bogdan Święczkowski, który został wybrany przez PiS w Sejmie na sędziego TK Julii Przyłębskiej.

Ważny jest też schowany w środku projektu przepis ograniczający prawo obywateli do dochodzenia sprawiedliwości, które stawia prokuraturę nad sądem. Dzięki temu prokuratura będzie mogła do woli i bezkarnie odmawiać wszczęcia śledztw lub je umarzać, jeśli dotyczą ludzi obecnej władzy.

„Moim zdaniem projekt przygotowany przez ministerstwo sprawiedliwości ma na celu zabetonowanie tego, co jest obecnie w prokuraturze. Ten projekt świadczy o tym, że Ziobro nie zrozumiał idei niezależnej prokuratury” – mówi OKO.press prezes stowarzyszenia niezależnych prokuratorów Lex Super Omnia Katarzyna Kwiatkowska.

Dodaje: „Ziobro nie chce stracić wpływów w prokuraturze i chce dalej ją kontrolować, poprzez lojalnych sobie prokuratorów. Po 1989 roku nie było takiej sytuacji, aby władzy wybranej w wyborach nie chciano oddać kontroli nad ważną instytucją państwa”.

Podobnie uważa prokurator Jacek Bilewicz z zarządu Lex Super Omnia. Mówi OKO.press: „Po co ten projekt? Po to by w przypadku zmiany władzy po wyborach nowy Prokurator Generalny był ubezwłasnowolniony. By nadal rządził Prokurator Krajowy [powołany przez obecną władzę – red.]. Ziobro chce zachować swoje wpływy i ludzi w Prokuraturze Krajowej”.

Świadek Ziobry ze ślubu ma rządzić prokuraturą

Kluczowe przepisy zmieniające ustawę o prokuraturze są na końcu tego projektu. I od razu można wyczuć intencje ich autora. Bo pierwsza proponowana zmiana dotyczy tego, że

A jeśli ten nie będzie zgadzał się z poleceniem, będzie mógł wnosić o jego zmianę. Dziś Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro może sam wydawać polecenia. Tyle teoria. A co jeśli Prokurator Krajowy odmówi wykonania polecenia? Projekt nic o tym nie mówi.

Projekt pozbawia też Prokuratora Generalnego – który ma dziś dużą władzę – wielu kluczowych kompetencji lub je mocno ogranicza. Te kompetencje deleguje się na Prokuratora Krajowego. Czyli to również on będzie podejmował decyzje o stosowaniu wobec obywateli inwigilacji przez policję, CBA, Straż Graniczną, czy ABW.

Dziś inicjuje te czynności Prokurator Generalny.

Projekt idzie jeszcze dalej. Do inicjowania czynności operacyjno-rozpoznawczych upoważnia również zastępców Prokuratora Krajowego, w tym odpowiedzialnego za strategiczne wydziały zamiejscowe do spraw przestępczości zorganizowanej i korupcji (prowadzą najważniejsze śledztwa, w tym dotyczące polityków).

Czyli rozprasza się proces decyzyjny dotyczący najważniejszych śledztw, w których stosuje się m.in. podsłuchy.

Ministerstwo sprawiedliwości, które przygotowało projekt, chce tak zabetonować obecną prokuraturę, że do ustawy o prokuraturze chce wpisać przepis o tym, że siedziba Prokuratury Krajowej ma być przy ulicy Postępu na warszawskim Mokotowie. Siedzibę za 136 milionów złotych kupiono tam za obecnej władzy. Ten przepis może wynikać z obaw, że po zmianie władzy budynek zostanie sprzedany.

Co ważne, nawet jak wybory wygra opozycja, to nie uda się jej odwołać obecnego Prokuratura Krajowego Dariusza Barskiego. Bo już obecna ustawa o prokuraturze mówi, że musi się zgodzić na to prezydent Andrzej Duda. Dotyczy to też pozostałych zastępców Prokuratora Generalnego.

Jak uderzyć w obywateli i dać ochronę ludziom władzy

Ujawniony teraz projekt zawiera jeszcze jedną groźną dla obywateli propozycję. Jest w nim schowana zmiana artykułu 330 kodeksu postępowania karnego. Dotyczy on prawa obywateli do składania do sądu subsydiarnych aktów oskarżenia w sytuacji, gdy prokuratura dwa razy odmówi śledztwa.

To ważny przepis, bo obecnie prokuratura często odmawia śledztwa lub je umarza, jeśli dotyczy to ludzi władzy.

Na tej podstawie subsydiarny akt oskarżenia złożył np. sędzia Paweł Juszczyszyn z Olsztyna, który oskarżył prezesa Sądu Rejonowego w Olsztynie i członka neo-KRS Macieja Nawackiego o niewykonywanie orzeczenia sądu, przywracającego go do pracy.

Dotyczy to też organizacji pozarządowych, które składają dziś zawiadomienia w różnych sprawach.

Taki subsydiarny akt oskarżenia złożyło stowarzyszenie Sieć Obywatelska Watchdog Polska. Oskarżyło powiązaną z Rydzykiem Fundację Lux Veritatis, za nieudostępnienie informacji o przedsięwzięciach finansowanych ze środków publicznych.

W pierwszej instancji sąd skazał członkinię zarządu fundacji, ale wyrok uchylił sąd odwoławczy. Tadeusz Rydzyk uniknął wtedy kary. Zarówno ws. fundacji, jak i Nawackiego prokuratura wcześniej dwa razy odmówiła ich ścigania.

Teraz ministerstwo chce by o tym, kogo można oskarżyć, decydowała prokuratura. Bowiem będzie mogła odmówić przekazania akt sprawy do sądu, jeśli uzna, że subsydiarny akt oskarżenie nie został złożony przez osobę pokrzywdzoną.

Czyli to prokurator będzie decydować, kto jest pokrzywdzony. Na to będzie można złożyć odwołanie. Ale uwaga. Nie do sądu, tylko do prokuratora nadrzędnego. Czyli przepis de facto pozbawia obywateli prawa do ostatecznej kontroli sądowej decyzji prokuratury.

Prezeska stowarzyszenia niezależnych prokuratorów Lex Super Omnia Katarzyna Kwiatkowska komentuje dla OKO.press: „Dziwnym jest to, że po siedmiu latach funkcjonowania tzw. dobrej zmiany; tuż przed wyborami pan Zbigniew Ziobro, chce oddać swoje ogromne kompetencje w zakresie ingerowania w prowadzone postępowania przygotowawcze i uprawnienia kadrowe. Chce je oddać Prokuratorowi Krajowemu, który jest jego bliskim współpracownikiem i był świadkiem na jego ślubie”.

Kwiatkowska podkreśla: „Szkoda, że minister Ziobro po wydaniu w 2017 roku przez Komisję Wenecką opinii o zmienionej wówczas ustawie o prokuraturze, nie wdrożył proponowanych w tej opinii zaleceń. Tam były istotne zalecenia dotyczące m.in. rozdziału stanowiska Prokuratora Generalnego i ministra sprawiedliwości. Jak również zapewnienia gwarancji dla niezależności prokuratorów”.

Prezes Lex Super Omnia ostrzega: „Jeśli dojdzie do uchwalenia tego projektu jako ustawy, to Prokurator Generalny nie będzie posiadał żadnych samodzielnych kompetencji władczych. I zamiast być strażnikiem praworządności będzie strażnikiem przysłowiowego żyrandola. Projekt zabiera mu kompetencje merytoryczne, kadrowe i dysponowanie budżetem Prokuratury Krajowej”.

Kwiatkowska mówi dalej: „Jest jeszcze jedna ważna rzecz. Niepokojące jest przyznanie prawa do inicjowania czynności operacyjno-rozpoznawczych nie tylko Prokuratorowi Generalnemu, ale również Prokuratorowi Krajowemu i jego zastępcom, którzy mają nadzór nad departamentem ds. postępowania przygotowawczego oraz nad wydziałami ds. przestępczości zorganizowanej i korupcji”.

„W mojej ocenie tak szeroki zakres osób uprawnionych do inicjowania czynności operacyjno – rozpoznawczych w związku z toczącym się postępowaniem przygotowawczym, bez żadnych dodatkowych kryteriów, oznacza nic innego jak rozszerzenie inwigilacji obywateli. Należy zauważyć, że skrytykowała to w swojej opinii Komisja Wenecka”.

Podobnie uważa prokurator Jacek Bilewicz, z zarządu Lex Super Omnia. Mówi OKO.press: „Ten projekt ma pozbawić Prokuratora Generalnego możliwości kierowania prokuraturą. Straci on główne uprawnienia. Jak to zostanie uchwalone, to jego rolą będzie zatwierdzanie wzoru legitymacji prokuratora, czy ustalanie wysokości nagród. Resztę będzie musiał załatwić za pośrednictwem Prokuratora Krajowego. To będzie funkcja fasadowa”.