Prawnicze autorytety apelują do kandydatów na urząd Prezydenta RP o zobowiązanie, że po wygranej w wyborach podejmą inicjatywę ustawodawczą. Chodzi o nowelizację polskiego prawa, która pozwoli na zapewnienie skutecznej ochrony przed nienawistnymi atakami motywowanymi uprzedzeniami ze względu na orientację seksualną, tożsamość płciową, wiek, płeć oraz niepełnosprawność.

Obecnie polskie prawo nie zapewnia ochrony przed atakami, których powodem są uprzedzenia atakujących do osób, którym przynależą takie cechy.

Prawnicy przypominają też, że używanie języka pogardy – w tym w czasie kampanii wyborczej – nie ma nic wspólnego z realizacją wolności słowa. Wskazują, że nienawistny język nie przyczynia się do poszanowania różnorodności poglądów w debacie publicznej, ale wręcz tę debatę zagłusza.

Apel do Kandydatów w wyborach na urząd Prezydenta RP

Warszawa, 23 czerwca 2020 roku

Szanowni Kandydaci w wyborach na urząd Prezydenta RP,

Zwracamy się do Panów jako przedstawiciele i przedstawicielki środowiska prawniczego.

Kieruje nami poczucie obowiązku wobec osób pokrzywdzonych przestępstwami z nienawiści, a także wobec polskich obywateli i osób mieszkających w Polsce, w tym przedstawicieli grup mniejszościowych, którym organy polskiego państwa winne są zapewnić bezpieczeństwo i ochronę praw.

Oburzają nas homofobiczne wypowiedzi, które w ramach kampanii wyborczej, padły z ust przedstawicieli władz państwowych, w tym m.in. Posła na Sejm RP Jacka Żalka („LGBT to nie ludzie, to ideologia”), Prezydenta RP Andrzeja Dudy („próbuje nam się wmówić, że to ludzie, a to jest ideologia”), Posła na Sejm RP Przemysława Czarnka („Ci ludzie nie są równi normalnym ludziom”), czy Posła Parlamentu Europejskiego Joachima Brudzińskiego („Polska bez LGBT jest najpiękniejsza”).

Z racji wykonywanych zawodów, od lat z bliska obserwujemy jak instrumentalne wykorzystywanie nienawistnego języka w życiu publicznym przekłada się na wzrost agresji werbalnej i fizycznej oraz pogłębianie dyskryminacji i wykluczenia stygmatyzowanych grup.

Pokusa korzystania z tego rodzaju języka przez przedstawicieli życia publicznego w Polsce stale powraca i okazuje się silniejsza od złożonych przysiąg oraz zwykłego ludzkiego obowiązku zachowania przyzwoitości.

Każda tego rodzaju wypowiedź pogłębia trwającą erozję norm poprawności i tolerancji w naszym społeczeństwie.

Odpowiedzią na ten problem – wynikającą z międzynarodowych standardów ochrony praw człowieka i stosowaną od wielu lat w innych państwach o podobnej do Polski historii i kulturze – jest przede wszystkim zapewnienie efektywnej ochrony prawnej. Ochronie tej powinna oczywiście towarzyszyć rzetelna edukacja obywatelska, jednak bez skutecznych przepisów prawa pozbawiamy się jedynego fundamentu, na którym dopiero można budować tamę przed mową nienawiści, odporną na polityczne interesy i naciski.

Ze smutkiem stwierdzamy, że jest to kolejna kampania wyborcza, podczas której powraca język pogardy. Nie ma on nic wspólnego z realizacją wolności słowa. Jest to język, który nie tylko nie przyczynia się do poszanowania różnorodności poglądów w debacie publicznej, ale wręcz tę debatę zagłusza. Uważamy również, że aktywne uczestniczenie w tej debacie, szczególnie w charakterze osoby aspirującej do sprawowania najwyższego urzędu w państwie jest nie tylko wyrazem realizacji prawa, które przynależy do każdego i każdej z nas. Jest ono także przyjęciem na siebie szczególnego zobowiązania do dbania o właściwe ramy tej debaty.

Dlatego zwracamy się dziś do Panów z apelem o złożenie, jeszcze w czasie trwania kampanii prezydenckiej konkretnego zobowiązania. Zobowiązania do podjęcia – w razie wybrania na urząd Prezydenta RP – inicjatywy ustawodawczej, która doprowadzi do znowelizowania przepisów polskiego prawa chroniących przed przestępstwami z nienawiści, w tym mową nienawiści. Oczekujemy takiej nowelizacji, która będzie skutecznie chroniła przed atakami motywowanymi uprzedzeniami także ze względu na orientację seksualną, tożsamość płciową, wiek, płeć oraz niepełnosprawność, a więc te cechy dyskryminacyjne, które obecnie takiej ochrony są pozbawione.

Apel został przygotowany przez adw. Pawła Knuta we współpracy z dr. Piotrem Godziszem, adw. Anną Mazurczak, adw. Małgorzatą Mączką-Pacholak oraz Anną Wójcik.

Sygnatariusze i Sygnatariuszki apelu:

dr Grażyna Baranowska, Instytut Nauk Prawnych PAN

dr hab. Piotr Bogdanowicz, Uniwersytet Warszawski

adw. Katarzyna Gajowniczek-Pruszyńska, wicedziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie

prof. dr hab. Piotr Girdwoyń, WPiA UW, Uniwersytet Warszawski

dr Aleksandra Gliszczyńska-Grabias, Instytut Nauk Prawnych PAN

adw. Sylwia Gregorczyk-Abram, Inicjatywa Wolne Sądy

dr hab. Łukasz Gruszczyński, Akademia im. Leona Koźmińskiego

Elżbieta Kasprzycka

prof. dr hab. Zdzisław Kędzia, Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu

prof. Maciej Kisilowski, Uniwersytet Środkowoeuropejski

prof. dr hab. Ewa Łętowska, członkini zwykła, PAN, członkini czynna PAU

adw. Mikołaj Pietrzak, dziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie

dr hab. Ryszard Piotrowski, prof. WPiA UW, Uniwersytet Warszawski

dr Adam Ploszka, Uniwersytet Warszawski

dr hab. Monika Płatek, prof. WPiA UW, Uniwersytet Warszawski

Danuta Przywara, prezeska Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka

dr hab. Anna Rakowska-Trela, prof. UŁ, Uniwersytet Łódzki

dr Katarzyna Sękowska-Kozłowska, Instytut Nauk Prawnych PAN

Stowarzyszenie Amnesty International

Stowarzyszenie Prokuratorów Lex Super Omnia

dr hab. Jakub Urbanik, prof. WPiA UW, Uniwersytet Warszawski

prof. dr hab Roman Wieruszewski, profesor emeritus, Instytut Nauk Prawnych PAN

prof. dr hab. Mirosław Wyrzykowski, profesor emeritus, Uniwersytet Warszawski