Panoptykon: Technologia w walce z koronawirusem – 7 filarów zaufania

Udostępnij

W Archiwum Wiktora Osiatyńskiego od 2017 roku dokumentujemy, analizujemy i objaśniamy zmiany w zakresie praworządności w Polsce.

Więcej

Prezentujemy listę najważniejszych zasad projektowania technologii, które mają pomóc w zwalczaniu pandemii COVID-19. Zasady zostały poparte przez kilkadziesiąt osób – ekspertów i ekspertek z obszaru prawa oraz technologii.



Technologia w walce z koronawirusem – 7 filarów zaufania

 

Technologia może pomóc nam w walce z pandemią koronawirusa, ale wdrażanie w trybie przyspieszonym nowych rozwiązań technologicznych nie może stać się furtką do naruszeń praw i wolności obywateli. Monitorowanie społecznych kontaktów przy pomocy narzędzi technologicznych zadziała tylko przy dużym poparciu i dobrowolnej współpracy ze strony ludzi. Taka postawa wymaga wysokiego poziomu zaufania obywateli do narzędzia, które zostanie im zaproponowane przez państwo.

 

Wychodząc naprzeciw potrzebie chwili, przypominamy najważniejsze zasady projektowania narzędzi w sposób zgodny z RODO i budzący społeczne zaufanie:

 

1.      Minimalizacja i poprawność danych

 

W celu przeciwdziałania pandemii można przetwarzać tylko te dane, które są niezbędne do realizacji celu założonego w ramach konkretnego narzędzia (np. jeśli celem jest zarejestrowanie społecznej interakcji, która stwarza ryzyko zarażenia, wystarczy zapisanie pary urządzeń, które się „spotkały”, bez ich rzeczywistej lokalizacji). Co więcej, dostęp do danych powinny mieć tylko osoby i instytucje, które ten cel realizują (np. nie ma potrzeby, by obywatel korzystający z aplikacji do śledzenia społecznych kontaktów wiedział, kto naraził go na zakażenie; taką informację powinny otrzymać tylko służby sanitarne).

 

Wykorzystywane powinny być tylko możliwie najbardziej prawidłowe dane o ludziach. Jest to szczególnie ważne w rozwiązaniach sprawdzających prawdopodobieństwo zarażenia na podstawie danych o lokalizacji: przetwarzanie niepotwierdzonych danych potęgowałoby chaos, bo użytkownicy otrzymywaliby fałszywe powiadomienia o możliwym zarażeniu.

 

2.        Ograniczenie czasu przechowywania danych 

 

Dane osobowe nie powinny być przechowywane dłużej, niż jest to konieczne do zrealizowania konkretnego celu, jakiemu mają służyć. Na przykład zapis kontaktów społecznych przemieszczającej się osoby jest potrzebny tylko przez okres, w jakim standardowo pojawiają się objawy zakażenia (do 14 dni), a dane biometryczne osoby objętej kwarantanną, przesłane w raporcie z aplikacji, tylko do momentu zweryfikowania, że raport był poprawny. W ustalaniu maksymalnych terminów powinni brać udział lekarze, epidemiolodzy i eksperci techniczni.

 

3.        Dane przechowywane na urządzeniu obywatela

 

Narzędzia służące do zwalczania koronawirusa nie powinny prowadzić do tworzenia nowych baz danych, przechowywanych na serwerach administracji publicznej. Zasadą powinno być gromadzenie i przetwarzanie danych osobowych na urządzeniu osoby, której te dane dotyczą. Przekazanie danych na zewnętrzny serwer (np. zarządzany przez służby sanitarne) powinno następować tylko w ściśle określonych i uzasadnionych przypadkach (np. stwierdzonego incydentu zarażenia), a obywatel powinien być o tej konieczności uprzednio poinformowany.

 

4.        Bezpieczeństwo, szyfrowanie i anonimizacja danych 

 

Dane osobowe powinny być szyfrowane, anonimizowane (tam, gdzie to niemożliwe – pseudonimizowane), a korzystające z nich aplikacje powinny zachowywać najwyższe standardy bezpieczeństwa i być poddawane odpowiednim audytom. W ramach walki z epidemią grozi nam przetwarzanie danych milionów obywateli przez systemy, które powstają pod presją czasu. To sytuacja podwyższonego ryzyka również w kwestii cyberbezpieczeństwa: jakikolwiek wyciek będzie miał katastrofalne skutki dla społecznego zaufania do technologii wdrażanych przez państwo.

 

5.        Czytelna informacja dla obywateli

 

Podstawą społecznego zaufania do narzędzi technologicznych służących walce z pandemią jest czytelna i zrozumiała informacja dla osób, których dane będą wykorzystywane. Obywatele powinni rozumieć zasady działania proponowanych im narzędzi, zakres zbieranych o nich danych oraz to, kto i w jaki sposób z tych danych skorzysta.

 

6.      Otwartość kodu i przejrzystość algorytmów

 

Standardem dla narzędzi służących do walki z pandemią powinna być pełna otwartość kodu oraz algorytmów stosowanych do analizy danych (np. parametry brane pod uwagę przy określaniu ryzyka zakażenia w kontakcie społecznym muszą być jawne). Tylko taki standard umożliwi publiczną kontrolę nad narzędziami technologicznymi, a zarazem przełoży się na ich bezpieczeństwo. Otwartość kodu daje bowiem możliwość szybszego zidentyfikowania błędów i możliwych zagrożeń dla prywatności, co dodatkowo wzmacnia zaufanie do danej aplikacji.

 

7        Publiczna kontrola nad narzędziami 

 

Każde narzędzie, z którego państwo zamierza skorzystać w walce z pandemią, powinno zostać wcześniej zweryfikowane pod kątem cyberbezpieczeństwa i standardów ochrony danych osobowych. W przypadku rozwiązań, których kod jest niedostępny do publicznej analizy, to państwo musi wykazać, że standardy bezpieczeństwa danych i ochrony prywatności są spełnione. W sytuacji, gdy takie rozwiązanie ma być wykorzystywane do zbierania danych osobowych obywateli, organ administracji musi mieć też pełną kontrolę nad systemem.

 

Pod listem znajdują się podpisy aktualne na moment publikacji. Jeśli chcą Państwo złożyć swój podpis prosimy o przesłanie takiej informacji pod adres [email protected]. Tytuł maila: 7 filarów zaufania – popieram

 

Aktualizacja podpisów będzie widoczna na stronie https://panoptykon.org/7-filarow-zaufania.

 

Dominik Batorski, Uniwersytet Warszawski
Edwin Bendyk
Piotr Beńke
dr hab. Przemysław Biecek, Politechnika Warszawska
Grzegorz Borowski, Infoshare
Maciej Broniarz, Centrum Nauk Sądowych UW
Maciek Budzich, Mediafun
Dominika Bychawska-Siniarska, Helińska Fundacja Praw Człowieka
Jakub Chabik, Politechnika Gdańska
Łukasz Chmielniak
Mateusz Chrobok
Szymon Ciupa, smartcity-expert.eu
dr Aleksandra Gliszczyńska-Grabias, INP PAN
Krzysztof Głomb, Stowarzyszenie „Miasta w Internecie”
dr hab. Agnieszka Grzelak, ALK
Adam Haertle, ZaufanaTrzeciaStrona
Natalia Hatalska, infuture.institute
dr inż. Wacław Iszkowski
Krzysztof Izdebski, Fundacja ePaństwo
Łukasz Jachowicz, Internet Society Poland
prof. Dariusz Jemielniak, MINDS, Akademia Leona Koźmińskiego
dr Maciej Kawecki, Instytut Polska Przyszłości im. Stanisława Lema
Filip Kłębczyk, Prezes Polskiej Grupy Użytkowników Linuxa
Wojciech Klicki, Fundacja Panoptykon
Rafał Kłoczko, CD Projekt Red
Michał Kluska
Piotr Konieczny, Niebezpiecznik
dr Michał Kosiński, Stanford University
Nikodem Krajewski
Artur Krawczyk, Stowarzyszenie „Miasta w Internecie”
Robert Kroplewski, Law Office
Eliza Kruczkowska
Artur Kurasiński
Jakub Lipiński, przedsiębiorca
dr Paweł Litwiński, Instytut Prawa Nowych Technologii i Ochrony Danych Osobowych Uczelni Łazarskiego
Artur Marek Maciąg, Inicjatywa Kultury Bezpieczeństwa
Daniel Macyszyn, Fundacja ePaństwo
Mirosław Maj, Fundacja Bezpieczna Cyberprzestrzeń
Lidka Makowska, Kongres Ruchów Miejskich Gdańsk
Marcin Maruta
dr Arwid Mednis, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego
Łukasz Mikuła
Natalia Mileszyk, Fundacja Centrum Cyfrowe
Michal Olczak
Igor Ostrowski
dr hab. Marcin Paprzycki, IEEE Computer Society
Bartosz Paszcza, Klub Jagielloński
dr hab. Aleksandra Przegalińska, Akademia Leona Koźmińskiego
Danuta Przywara, Helsińska Fundacja Praw Człowieka
dr Agnieszka Pugacewicz, DELab UW
Małgorzata Ratajska-Grandin, OVHcloud
prof. Wojciech Sadurski, University of Sydney
dr Marlena Sakowska Baryła, Stowarzyszenie Praktyków Ochrony Danych
Wojciech Sańko, Koduj dla Polski
Wiktor Schmidt, Netguru
Aneta Sieradzka, Sieradzka & Partners Kancelaria Prawna
Andrzej Skworz, Press
dr hab. Katarzyna Śledziewska, DELab, Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego
dr Anna Sledzińska-Simon, WPAiE Uniwersytetu Wrocławskiego
Kamil Śliwowski, Centralny Dom Technologii
prof. Arkadiusz Sobczyk, Uniwersytet Jagielloński
dr hab. Dariusz Szostek
dr Sebastian Szymański
Katarzyna Szymielewicz, Fundacja Panoptykon
dr Alek Tarkowski, Fundacja Centrum Cyfrowe
dr Krzysztof Wygoda, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski
prof. Mirosław Wyrzykowski
Arkadiusz Złotnicki, Stowarzyszenie „Miasta w Internecie”
Jan Zygmuntowski, Instrat



Autor


W Archiwum Wiktora Osiatyńskiego od 2017 roku dokumentujemy, analizujemy i objaśniamy zmiany w zakresie praworządności w Polsce.


Więcej

Opublikowany

6 kwietnia 2020






Inne artykuły tego autora

29.02.2024

To już oficjalne: 137 mld euro z KPO odblokowane

20.02.2024

Jak odbudować państwo prawa w Polsce? Prof. Morijn: Realizm niech przeważa nad puryzmem

17.01.2024

Rząd powinien przywrócić Europejskiej Konwencji Praw Człowieka należne miejsce

04.01.2024

Minister Kultury wobec mediów publicznych działał w celu usprawiedliwionym konstytucyjnie [ANALIZA]

04.01.2024

List Otwarty Zarządu Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Sędziów Administracyjnych do Prezesa NSA

29.12.2023

Sytuacja w mediach publicznych. RPO Marcin Wiącek pisze do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

27.12.2023

Czego może nas nauczyć kryzys medialny

22.12.2023

Sędzia Przymusiński do dr. Szweda i innych wątpiących: cały czas wisi nad nami problem neosędziów. Zwlekanie z koniecznymi decyzjami niczemu nie służy

18.12.2023

Jak przywrócić w Polsce praworządność? Sędzia Przymusiński: Sejmie, przyjmij te dwie uchwały! [Gazeta Wyborcza]

13.12.2023

Rozliczenie PiS to nie Norymberga. Niesiołowski polemizuje z Matczakiem [Gazeta Wyborcza, Stefan Niesiołowski]

13.12.2023

Dziś znowu mamy prawo do dumy [Gazeta Wyborcza, Adam Michnik]

11.12.2023

Wrzosek: Tylko radykalna naprawa prokuratury. Usunąć ludzi Ziobry, cofnąć awanse, dać niezależność

29.11.2023

Sejm odwoła członków komisji LexTusk. Ale przyszły rząd nie chce jej likwidować

17.11.2023

Piotr Mikuli: W sprawie ewentualnych uchwał Sejmu RP dotyczących dublerów i członków neo-KRS [Konstytucyjny.pl]

16.11.2023

Państwowe spółki przyczyniły się do kryzysu demokracji. Czy prawo może temu zapobiec? [Analiza]

15.11.2023

Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych w SN nie jest niezależnym sądem [analiza]

14.11.2023

W okresie zmiany rządu nie powinno się podejmować poważnych rozstrzygnięć – apel Komitetu Nauk Prawnych PAN do doktora nauk prawnych

07.11.2023

Schodzimy z naszej reduty, banery zachowujemy [Gazeta Wyborcza, List do redakcji]

02.11.2023

Stanowisko dotyczące znaczenia Deklaracji z Reykjaviku  przyjętej na IV Szczycie Rady Europy

31.10.2023

Nasze demokratyczne grzechy główne, czyli jak poprawić III RP [Gazeta Wyborcza, Marek Beylin]



Wesprzyj nas!

Archiwum Osiatyńskiego powstaje dzięki obywatelom i obywatelkom gotowym bronić państwa prawa.


10 
20 
50 
100 
200