OBWE wylicza błędy ustawy kopertowej: eliminacja PKW, terminy nierealne, brak transparentności

Udostępnij

Absolwentka prawa i filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Publikowała m.in. w Dwutygodniku, Res Publice Nowej i Magazynie Kulturalnym.

Więcej

Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE opublikowało opinię i rekomendacje dotyczące organizacji powszechnych wyborów korespondencyjnych w Polsce. Ustawa kopertowa „odbiega od zasad stabilności prawa wyborczego i pewności prawa”, zaś terminy i brak odpowiedniej komunikacji efektywnie pozbawiają praw wyborczych całe grupy obywateli



Na początku kwietnia szefowa Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE (ODIHR OSCE) Ingibjörg Sólrún wzywała polskie władze do zastanowienia się nad konsekwencjami uchwalanych ustaw. Przestrzegała, że wprowadzenie głosowania korespondencyjnego na taką skalę na chwilę przed wyborami może sprawić, że nie uda się zapewnić tajności i równości wyborów.

 

Kraje OBWE są zobowiązane do przeprowadzania demokratycznych wyborów, zgodnych ze standardami międzynarodowymi nie tylko w samym dniu oddawania głosów. Także w czasie przygotowań oraz w czasie po wyborach, gdy liczone są głosy.

 

Po uchwaleniu przez Sejm 6 kwietnia 2020 tzw. ustawy kopertowej z wnioskiem o oficjalną opinię i rekomendacje do OBWE zwrócił się Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar. Dziś na stronie Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka pojawiła się ta opinia.

 

ODIHR bada ustawę o wyborach korespondencyjnych w odniesieniu do międzynarodowych standardów, dobrych praktyk oraz zobowiązań w ramach ODIHR.

 

Opinia podkreśla ryzykowność organizacji wyborów korespondencyjnych na taką skalę bez żadnego doświadczenia, a także naruszający praworządność sposób uchwalenia ustawy. Ale skupia się głównie na wyjaśnieniu, gdzie tkwią największe wyzwania i wypracowaniu zaleceń co do kluczowych elementów całej operacji, czyli. m.in.:

 

  • rejestracji wyborców,
  • dostarczania i odbierania kart do głosowania,
  • sprawdzania autentyczności kart do głosowania,
  • przepisów dotyczących głosowania poza granicami kraju
  • oraz obserwacji wyborów przez mężów zaufania i obserwatorów społecznych.

 

Oddać organizację PKW

 

Ustawa o głosowaniu korespondencyjnym została przedstawiona Sejmowi i przegłosowaną niewielką większością na miesiąc przed planowana datą wyborów. „Wprowadzanie tak istotnych zmian w tak krótkim czasie przed wyborami i w momencie, w którym trwają już przygotowania do nich, odbiegają od zasad stabilności prawa wyborczego i pewności prawa”.

 

Podkreślono, że wbrew dobrym obyczajom ustawa nie była w żaden sposób konsultowana, debata parlamentarna była ograniczona do zera, a posłowie nie mieli nawet czasu na rzetelne zapoznanie się w przepisami.

 

„Zaleca się, aby zmiany ram prawnych dotyczących wyborów były przyjmowane za pośrednictwem publicznego i inkluzywnego procesu, który szanuje zasady legalności i praworządności, umożliwia merytoryczną dyskusję i ułatwia osiągnięcie konsensusu przez kluczowych graczy”.

 

Krytykuje przeniesienie odpowiedzialności organizacji wyborów z Państwowej Komisji Wyborczej na ministra aktywów państwowych, który nie ma doświadczenia w prowadzeniu takich działań. I podkreśla, że usuwa to „prawne gwarancje zrównoważonej reprezentacji i służy podważeniu niezależności wyborów wbrew międzynarodowym zobowiązaniom i dobrym praktykom w wyborach”.

 

ODIHR w dokumencie stwierdza, że uprawnienia powinny zostać PKW przywrócone.

 

Zwrócono również uwagę na utworzenie „gminnych obwodowych komisji wyborczych” w miejsce „obwodowych komisji wyborczych”. Oprócz sformułowania wątpliwości co do sprawnego liczenia głosów w znacznie zmniejszonej liczbie komisji, zauważono, że w myśl nowej ustawy ich szefowie nie są już wybierani przez członków spośród innych członków, ale mianowani przez komisarza wyborczego. Zarekomendowano powrót do poprzedniego rozwiązania.

 

ODIHR wprost nawołuje także do „przemyślenia” przepisu pozwalającego marszałkowi Sejmu zmienienie daty wyborów. Zaznaczono, że takie zmiany budzą nie tylko poważne wątpliwości co do zgodności z konstytucją oraz podważają pewność prawa. Ale także zaburzają kalendarz wyborczy, co ma wpływ na przebieg kampanii, finansowanie jej, dostęp do mediów oraz bieg terminów rejestracji wyborców.

 

Terminy nie do dotrzymania

 

Zdaniem ODIHR problematycznym punktem jest rejestracja w miejscu zamieszkania. Ustawa przewiduje, że można tego dokonać do pięciu dni przed dniem wyborów, ale nie jesteśmy stuprocentowo pewni, kiedy te wybory się odbędą.

 

Siedem dni na dostarczenie 30 milionów pakietów wyborczych to zdecydowanie za mało. Tak wąskie gardło czasowe nie pozwoli na naprawienie ominięć i pomyłek, które zdarzają się zawszy przy takich operacjach, co doprowadzi do pozbawienia prawa głosu wielu obywateli.

 

Ustawa przewiduje także, że nie trzeba oddawać głosu osobiście do skrzynki oddawczej. Można przekazać pakiet innej osobie. Nie ma też żadnego limitu głosów, jakie może oddać jedna osoba. Taka sytuacja prowadzić może do naruszeń jak „rodzinne głosowania”, masowe zbieranie kart i naciski na głosujących, czy celowe unieważnianie głosów. ODIHR radzi wprowadzić ograniczenia.

 

Zwrócono także uwagę, że częstymi błędami jest wkładanie kartek z danymi do kopert z głosem. Zdaniem ODIHR ze względu na powszechność tego zjawiska lepiej jest uznawać takie głosy za oddane w sposób ważny. Radzą także doprecyzować, czym są „niedające się rozszyfrować karty”, tak, by nie było wątpliwości, jakie głosy i dlaczego są odrzucane. Proponuje się także wprowadzenie „rozsądnego marginesu błędu” przy wpisywaniu danych jak PESEL, czy adres.

 

Zauważono, że ograniczenia w przemieszczaniu się utrudnią pracę obserwatorom społecznym i mężom zaufania. Ustawa nie przewiduje także zapewnienia im środków ochrony osobistej.

 

ODIHR odnotowało także, że obywatele polscy mieszkający za granicami kraju zostali właściwie pozbawieni praw wyborczych. Ustawowy termin do zgłaszania się do rejestru wyborców upływał bowiem 26 kwietnia. Nie przeprowadzono skutecznej kampanii informacyjnej.



Autor


Absolwentka prawa i filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Publikowała m.in. w Dwutygodniku, Res Publice Nowej i Magazynie Kulturalnym.


Więcej

Opublikowany

28 kwietnia 2020






Inne artykuły tego autora

29.01.2025

Ustawa incydentalna skazana na porażkę. Czy Izba Kontroli może orzec o nieważności wyborów?

23.11.2024

Wniosek o zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie Ziobry trafił do Sejmu Zapisz na później

30.09.2024

Prokuratura wnioskuje o uchylenie immunitetu Marcina Romanowskiego

31.08.2024

Decyzja Izby Kontroli w sprawie uchwały PKW to nie będzie wyrok niezależnego sądu – mówi sędzia SN

30.08.2024

Prezydent planuje podsunąć Tuskowi kandydata na „komisarza” w kolejnej Izbie SN

27.08.2024

Donald Tusk dał zielone światło dla wyboru neo-sędziego na prezesa Izby Cywilnej SN

26.08.2024

Prokurator o wytycznych w sprawie aborcji: „Zmiana prawa to zadanie polityków. Oczekiwania były zbyt wysokie”

17.07.2024

Komisja sprawiedliwości poparła projekty ustaw reformujące TK. Wyroki dublerów będą nieważne

11.07.2024

Ustawy o Trybunale Konstytucyjnym w Sejmie. PiS odkrywa, że przygotowali je eksperci Fundacji Batorego

08.07.2024

Co z ustawą o KRS? Znamy opinie o poprawce senackiej zlecone przez komisję sejmową [NEWS OKO.PRESS]

01.07.2024

TK ze Święczkowskim, Pawłowicz i Piotrowiczem instruuje, jak skuteczniej zaskarżyć zmiany Bodnara

10.06.2024

Jakie są zasady użycia broni przez wojsko na granicy? I czy potrzebują zmiany?

29.04.2024

Adam Bodnar zapowiada zniesienie art. 212 kodeksu karnego o zniesławieniu

25.04.2024

„Odbieramy TK politykom, oddajemy obywatelom i Konstytucji”. Sejm rozpoczyna prace nad ustawami

27.03.2024

Koalicja złożyła wniosek w sprawie postawienia Adama Glapińskiego przed Trybunałem Stanu

19.03.2024

Będzie nowy konkurs na sędziego ETPCz

11.03.2024

Jaki będzie efekt uchwały o Trybunale Konstytucyjnym? „Orzeczenia powinny być ignorowane”

05.03.2024

Czteropak Bodnara: uchwała o dublerach i Przyłębskiej i ustawy reformujące TK. Jak to działa?

09.02.2024

Hołownia: Zwrócę się do Moniki Pawłowskiej z propozycją objęcia mandatu

08.02.2024

PKW wskazała osoby mogące objąć mandat po Mariuszu Kamińskim



Wesprzyj nas!

Archiwum Osiatyńskiego powstaje dzięki obywatelom i obywatelkom gotowym bronić państwa prawa.


10 
20 
50 
100 
200